Jezioro Gopło zaznaczane było na najstarszych mapach, w tym na mapie Ptolemeusza. Zasila je swymi wodami Noteć, która dawniej była królową rzek i świętą rzeką, gdyż jej wylewy były dla okolicznych mieszkańców dobrodziejstwem, niczym wylewy Nilu.
Autor: Adam Lech Janowski © 2017.
***
Lake Gopło was marked on ancient maps, including a map of Ptolemy. It was supplied by the water of Noteć, which formerly was the queen of the rivers and sacred river as its flooding was a boon for the locals, like flooding of the Nile.
Wpierw wody spływające z lodowca uformowały Pradolinę Noteci (Toruńsko-Eberswaldzką) i wszystkie wody płynęły na zachód – w kierunku dzisiejszego Hamburga, łącząc się z po drodze z Wartą, Odrą i Łabą. Gopło z kolei łączyło się z tą pradoliną na północy, a na południu z kolei z Pradoliną Warszawsko-Berlińską, a zatem z dzisiejszą Wartą. Na wschodzie to Wielkie Jezioro, łączyło się z dzisiejszą Wisłą, dawniej zwaną Wandalą – Trzema Dolinami: Parchańską, Bachorza i Głuszańską – Zatokami Polskiego Morza – „Mare Polonorum”, wrzynającymi się kilkadziesiąt kilometrów wgłąb ziemi. Gopło zasilane było wodami licznych rzek i strumieni m.in. od zachodu – rzeczką Rechtą i Smiernią i jej dopływem – Sławką, w końcu Notecią Zachodnią, zwaną Kwieciszewicą lub Nocią z jej dopływami Panną i Panną Południową, od południa – Wartą i Notecią Wschodnią, od wschodu – Wisłą poprzez Bachorze, Rzeczycę i Kiciną, od północy Tążyną i Smyrnią. Jego wody spokojnie i naturalnie odpływały do Morza Północnego nieopodal Półwyspu Jutlandzkiego, z którym przez ponad tysiąc lat tą wodną drogą prowadzona była wymiana handlowa Kujaw.
Niemal cały teren Kujaw był zalany lub podmokły za wyjątkiem terenów wysoczyznowych i wyniesień, gdzie już dziesięć tysięcy lat temu osiedlali się pierwsi mieszkańcy Kujaw.
Na terenie powiatu inowrocławskiego w Modliborzycach w dolinie rzeki Tążyny, odnaleziono najstarsze szczątki ludzkie przedstawicieli kultury ceramiki sznurowej z 3300 r. p.n.e. W tym samym czasie powstały istniejące do dziś długie grobowce kujawskie kultury amfor lejkowatych, zwane „polskimi piramidami”, które liczyły dawniej nawet do 150 metrów długości. Na jednym z nich w Wietrzychowicach, w powiecie włocławskim, kilka kilometrów od źródeł Noteci w Bogołomii i rzeczki Zgłowiączki odkryto totemy wodne, gdyż czczony był tam kult akwatyczny. W miejscowości Dobre w powiecie radziejowskim, 9 km od wsi Papros, jeszcze przed epoką brązu powstała kultura Dobre, protoplasta kultury iwieńskiej.
Z tego miejsca pochodzą jeszcze starsze artefakty protoneolitycznej kultury kaukasko-nadczarnomorskiej z VI tysiąclecia przed naszą erą. To ona doprowadziła do powstania tutaj w IV tysiącleciu p.n.e. Kultury Amfor Kulistych. Woda jest najsilniejszym żywiołem, dlatego nasi pra-przodkowie tak ją czcili. Niosła i zabierała życie utrwalając te fakty w wierzeniach. Jej szukały ludy z terenów Persji i Niziny Turańskiej, jeszcze wcześniej przemierzając suchy przestwór oceanu: stepy nad Morzem Kaspijskim, Azowskim, Czarnym, góry Pontyjskie w Anatolii, Armenii i Gruzji (Tbilissi), Kaukaz i Krym, rzeki starożytny Termodont i Halys, Wołgę, Don, Doniec, Dniestr, Dniepr i Prut.
Na Wysoczyźnie Inowrocławskiej intensywnie rozwijała się grupa mątewska kultury przeworskiej i w jej ramach powstało protomiasto Askaukalis zaznaczone na mapie Ptolemeusza u przeprawy przez Noteć.
Wraz z licznymi osiedlami wyspecjalizowanymi w obróbce rzemieślniczej rogu, soli, bursztynu, szkła i innych produktów zajmowało m.in.obszar dzisiejszego Inowrocławia z centrum handlowym i sakralnym w Kruszy Zamkowej. Na jego terenie i w okolicach istniały sanktuaria, gdyż życie religijne i rytuały były bardzo rozwinięte u mieszkańców tej pradawnej metropolii. Askaukalis położone było na wysokim wysadzie solnym, na którym zbudowano Inowrocław, otoczonym przez wody Noteci, Gopła i doliny mniejszych rzek, było jak wyspa na tym polskim morzu – mare polonorum Ptolemeusza. Na jednej z wysp Gopła powstała kolebka Polski – legendarna Kruszwica, a na łachach (wyspach) Noteci miasta Pakość, Łabiszyn i Nakło.
Wody zaczęły powoli opadać i od czasów Ptolemeusza do 1810 roku wody Gopła opaść mogły o 3,3 metra.
Królowie budowali na Kujawach groble, aby móc przemieszczać swe wojska do obrony. Jednak pierwsze prace melioracyjne na Noteci wykonywano dopiero w XVIII wieku. W 1806 roku ruszyły jeszcze bardziej intensywne prace melioracyjne na tej dzikiej rzece i dawniej świętej rzece, gdyż czczono tu bóstwa wodne. Mimo pierwszych wysiłków odwodnieniowych, w 1811 roku Noteć była nadal pozostawiona, jak pisał w tymże roku Surowiecki – „pierwiastkowej swej dzikości”. Powódź z 1855 roku sięgała ponad 10 kilometrów wgłąb lądu po wieś Konary i Papros na wschodzie, drogą doliny Bachorza i dalej jeszcze w jej głąb w kierunku Wisły. Tuż przy dzisiejszej granicy Inowrocławia rozlała się w jarze w między Jarontami a Miechowicami
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz