Negatywne skutki braku Funduszu Sołeckiego możemy odczuć już za kilka miesięcy 

Pierwszy rok bez Funduszu Sołeckiego Gminie Kruszwica:  

Utrata autonomii finansowej sołectw i blisko 200 tysięcy rządowej refundacji 

Po raz pierwszy od lat w Gminie Kruszwica nie został wyodrębniony Fundusz Sołecki. Działania, których autorami były władze gminy będą miały swoje skutki odczuwalne już za kilka miesięcy. Tymczasem do końca marca radni będą musieli ponownie zagłosować w sprawie niewyodrębnienia z budżetu Funduszu Sołeckiego. Zapraszamy do obszernego ale równie bardzo ciekawego materiału na ten temat i zachęcamy do przeczytania go do końca.

W lutym ubiegłego roku informowaliśmy o zmianach jakie czekają Fundusz Sołecki od 2022 roku. Niewyodrębnienie środków z budżetu gminy oznaczało likwidację funduszu w 2022 roku. W tej sprawie informacje pojawiały się w naszym portalu jeszcze wielokrotnie. 

 W sierpniu Gmina Kruszwica podała, że kwota, którą zamierza się przekazać dla sołectw ma wynieść 280 tysięcy (inwestycje drogowe sołectw miała przejąć gmina, a na każde sołectwo kwota miała zostać pomniejszona do 40%). Aby środki otrzymać trzeba będzie składać wnioski. Pewnym problemem może być to, że środki te nie są nigdzie zapisane w budżecie na 2022 rok. Czy władze samorządowe spełnią obiecane deklaracje? Teoretycznie nie muszą i nic ich do tego nie zobowiązuje. 

Fundusz Sołecki w 2021 roku 

Fundusz Sołecki po raz pierwszy wyodrębniony został w 2012 roku z inicjatywy ówczesnego radnego Waldemara Zgorzałka. Mieszkańcy poszczególnych sołectw korzystali z przydzielonych środków z Funduszu Sołeckiego. Sami też decydowali o tym w jaki sposób zamierzają dofinansowywać drogi a w jakim stopniu uważają, że środki należy przeznaczyć na inne działania inwestycyjne kulturalne, działalność społeczną czy też remonty. 

Fundusz Sołecki w 2021 roku wyniósł 733 898 złotych (wysokość zależna od wielkości budżetu gminnego, a także tego, ile samorządów korzysta z FS). Około 25%  tej sumy refundował co roku polski rząd. Tylko w 2021 roku kwota refundowana przez państwo powinna wynieść ponad 180 tysięcy złotych.

W 2021 roku zaplanowano 29 zadań inwestycyjnych, a ponad połowę (18) stanowiły właśnie zadania zrealizowane w ramach funduszu sołeckiego (31%). Można tu oczywiście i zapewne władze samorządu będę bronić się argumentem, że zadania sołeckie stanowiły zaledwie mały procent wartości ogółu. Pozostańmy jednak przy tym, że sołeckie fundusze przydawały się w realizacji wielu zadań inwestycyjnych.  

Obawa o utratę autonomii finansowej sołectw 

Rozmawiając z sołtysami, którym likwidacja Funduszu Sołeckiego nie odpowiada, największym zagrożeniem dla sołectw jest ich utrata finansowej autonomii. Do tej pory środki były gwarantowane. Obecnie czy dane sołectwo otrzyma środki zależy już tylko od Burmistrza Kruszwicy, a ich przyznanie może zostać upolitycznione. To dość niepokojące biorąc pod uwagę, że nie wszystkie sołectwa zgadzają się z polityką gminną. W praktyce może okazać się, że niektórzy pieniędzy nie otrzymają, choć władze gminne na spotkaniach ze sołtysami zapewniały, że pomniejszone środki zostaną przyznane wszystkim. Nawet jeśli nie zrobi się tego teraz aby nie potwierdzać tej tezy, to nie oznacza, że w przyszłości ktoś nie pokusi się na podobne działania. Trudno jednak wierzyć tylko słowom, jeśli nie są one regulowane w taki sposób, jak za pośrednictwem Funduszu Sołeckiego właśnie. Jeden z sołtysów w rozmowie z portalem mojakruszwica.pl w ubiegłym roku wspomniał, że ma to charakter "dżentelmeńskiej umowy". 

W 2021 roku sołtysi otrzymali jedynie tabelkę z kwotami (warto wspomnieć, że każdy mieszkaniec może złożyć wniosek do budżetu i nie ma pewności, a w zasadzie nie ma szans, żeby wniosek był zrealizowany bez poparcia przez włodarzy), których mogą się spodziewać do swojej dyspozycji w 2022 roku. 

Brak przejrzystości 

Przez wiele miesięcy władze gminy unikały lub nie chciały odpowiadać na wszystkie wątpliwości dotyczące sołectw. Tak było z pytaniami skierowany 18 marca. Pytaliśmy m.in. o to kto jest inicjatorem uchwały o braku zgody na wyodrębnienie środków na Fundusz Sołecki oraz w jaki sposób (skoro zgody na Fundusz od 2022 roku nie ma) Gmina Kruszwica zamierza przekazywać środki na rzecz obszarów wiejskich i co będzie regulowało przyznawanie takich pieniędzy w przyszłości. Brak odpowiedzi zmusił nas do uruchomienia licznika, który do dziś rejestruje brak odpowiedzi. Od tamtej pory minęło już 10 miesięcy.  

Brak przejrzystości pojawia się także w budżecie Gminy Kruszwica na 2022 rok. Pieniądze, które kiedyś stanowiły Fundusz Sołecki są dziś najprawdopodobniej częścią różnych działów. Oprócz gminnego komunikatu nie ma do dziś żadnego formalnego zapisu, który regulowałby przydział takich środków np. W formie uchwały Rady Miejskiej. 

 Mniejsze sołectwa stracą najwięcej 

Wysokość Funduszu Sołeckiego jak już wspomnieliśmy jest zależna od wielkości budżetu gminnego. Co roku budżet gminy rósł co przekładało się na wysokość wyodrębnionych środków, a te z kolei przydzielane były sołectwom na podstawie ilości mieszkańców. Większe sołectwa, które otrzymywały przez lata spore środki finansowe swoje podstawowe potrzeby inwestycyjne w dużej mierze przynajmniej na jakiś czas zaspokoiły. W przypadku mniejszych sołectw (pomijając fakt braku zapewnienia tych środków w budżecie), które dysponowały analogicznie mniejszymi kwotami, obiecane kwoty zmniejszone o 60% jeszcze bardziej są widoczne. Mowa tu zwłaszcza o Chełmiczkach, Chrośnie, Gocanówku, Ostrowie, Popowie, Rusinowie, Tarnowie, Wróblach czy Złotowie, które według założeń będą miały do swojej dyspozycji kilka tysięcy złotych. 

Utrata rządowej refundacji 

Brak Funduszu Sołeckiego, to także utrata rządowej refundacji. A ta pomimo corocznego zmniejszania procentu zwrotu z budżetu państwa i tak była spora.  

Na podstawie sprawozdań z realizacji budżetu Gminy w poszczególnych latach wynika, że sołectwa ponosiły koszty naprawy dróg gminnych, wykaszania terenów zielonych, zakupu paliwa do kosiarek, wydatków na świetlice w tym: remonty budynków, zakup wyposażenia, zakup węgla do ogrzewania, wydatków na budowę placów zabaw, budowę oświetlenia i wielu innych. Sołectwa częściowo wyręczały Gminę z realizacji zadań własnych, a dodatkowo po wystąpieniu z wnioskiem do Wojewody, Gmina mogła liczyć na zwrot z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego. Obecna formuła według zapewnień władz, nie zobowiązuje sołectw do ponoszenia części kosztów, ale również pozbawia Gminę zwrotu części wydatków, które i tak będą ponoszone. 

Brak funduszu może oznaczać zmniejszoną ilość inwestycji 

Problemem spowodowanym przez brak funduszu sołeckiego jest także kwestia podejmowanych inwestycji na terenach sołeckich. Do tej pory mieszkańcy na zebraniach wiejskich sami decydowali o tym co jest im potrzebne na terenie sołectwa i sami byli w stanie realizować zadania, które miały charakter inwestycji. Dzięki temu powstawały nowe place zabaw, siłownie zewnętrzne, miejsca wypoczynku, rekreacji i spotkań mieszkańców. Obecnie obniżone kwoty przydzielone sołectwom sprawiają, że niektórych sołectw nie będzie stać na poważniejsze wydatki i będą zdane na łaskę lub niełaskę władz. 

 Likwidacja a nie zmiana formuły 

W ubiegłym roku kilkakrotnie spotykaliśmy się z narracją władz gminy, które zapewniały, że Fundusz Sołecki pozostanie tylko w innej formie. Tak też było to przedstawiane podczas spotkań z sołtysami. Wielokrotnie tłumaczyliśmy, że brak wyodrębnienia środków oznacza jedno - jego likwidację na kolejny rok. Oprócz przepisów, które wyraźnie mówią w jaki sposób fundusz działa kolejnym dowodem są zmiany w Urzędzie Miejskim w Kruszwicy, które za tym idą. Od nowego roku zlikwidowane zostało nawet stanowisko obsługujące dotychczasowy Fundusz Sołecki.  

Sołeckie drogi 

Gmina Kruszwica likwidując Fundusz Sołecki zobowiązała się do zastąpienia swoimi działaniami, dotychczasowe działania sołtysów w zakresie utrzymania dróg. Mowa tu zwłaszcza o ich utwardzaniu i remontach, do których zobowiązały się na spotkaniach z sołtysami władze samorządowe. 

W ubiegłym roku w budżecie znalazła się m.in. dokumentacja techniczna drogi gminnej w Chełmiczkach (ponad 19 tysięcy), dokumentacja techniczna przebudowy drogi gminnej w Kobylnicy (18 tysięcy z sołeckich Kobylnicy, 2 tysięce z sołeckich Karsk), dokumentacja techniczna przebudowy drogi gminnej Baranowo-Lachmirowice (13 tysięcy z sołeckich Lachmirowice, 6 tysięcy z sołeckich Racice), wykonanie dokumentacji technicznej przebudowy drogi gminnej w miejscowości Orpikowo (sołeckie Ostrowo 1.855 złotych, Popowo 16.145 złotych). budowa punktu świetlnego w Żernikach (12 tysięcy), Wykonanie dokumentacji technicznej budowy oświetlenia na ul. Wrzosowej i Wędkarskiej w Grodztwie (sołeckie Grodztwo 15 tysięcy), doposażenie placu zabaw w Głębokiem (sołeckie Bachorce 3600 złotych), rozbudowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego w Chrośnie, rozbudowa placu zabaw w Tarnówku (26 tysięcy złotych z sołectwa Kicko), rozbudowa placu zabaw w Kobylnikach (14 tysięcy z środków sołeckich w Kobylnikach), doposażenie placu zabaw w Paprosie (sołeckie Papros 4,5 tysięcy), doposażenie placu zabaw w Piaskach (sołeckie Piaski blisko 14 tysięcy), rozbudowa kompleksu rekreacyjnosportowego w Bródzkach - etap VI (środki sołeckie Piecki, 7500 tysięcy złotych), rozbudowa kompleksu rekreacyjno-sportowego w Karsku (blisko 10 tysięcy z środków sołectwa Karsk), budowa altany w Tarnowie (sołeckie Tarnowo ponad 10 tysięcy) oraz budowa przyłącza energetycznego w Sukowach (sołeckie Sukowy 4 tysiące złotych), budowa pomieszczenia gospodarczego przy świetlicy wiejskiej w Ostrowie oraz Polanowicach (środki sołeckie z Ostrowa wyniosły ponad 6 tysięcy złotych, środki sołeckie z Polanowic przeznaczone na to zadanie 20 tysięcy złotych). 

Oprócz tego sołectwa przekazywały także mniejsze pieniądze na remont dróg na terenie sołectwa. Szczegółowy wykaz znajdziesz w fotorelacji poniżej. Bazujemy na budżecie uchwalonym na 2021 rok. Sprawozdanie potwierdzające czy wszystkie wymienione zadania zostały zrealizowane będą dostępne w połowie 2022 roku. 

Czy władze samorządowe włożą w działania drogowe sołectw w 2022 roku podobne kwoty? O tym przekonamy się wkrótce. Na razie w projekcie budżetu wśród ważniejszych inwestycji drogowych planuje się wykonać dokumentacje projektowe drogi w Skotnikach (ok. 130 tysięcy złotych), drogi w Tarnowie (ponad 50 tysięcy złotych), drogi Sukowy-Chrosno (ok. 40 tysięcy złotych), dróg na ul. Orlej, Kruczej, Działkowej, Jastrzębiej (ponad 140 tysięcy złotych), ul. Młyńskiej (ok. 40 tysięcy złotych), ul. Jesionowej (ponad 20 tysięcy złotych). W ramach dofinansowania w kwocie 9,5 mln złotych z Rządowego Funduszu Polski Ład, przebudowane mają zostać drogi na ul Mickiewicza (1050 mb), droga w Baranowie (ok. 1340 mb), droga w miejscowości Bachorce II (ok. 370 mb). Na wydatki bieżące w zakresie utrzymania dróg w 2022 r. przeznaczono 1 mln zł. Biorąc pod uwagę ogólny wzrost cen usług może okazać się, że jest to mało, ponieważ na 2021 r. było planowane 845.209 zł.  

Zakup paliwa do równiarki, której nie ma? 

Ciekawostką w projekcie budżetu jest pozycja „zakup paliwa do równiarki”. Faktem jest, że równiarka gminna, która w każdej chwili była do dyspozycji została sprzedana. Na co więc zakup paliwa? Niestety nigdzie nie znajdujemy informacji jaka kwota zostanie przeznaczona tylko i wyłącznie na remonty dróg w sołectwach. 

Niepewna przyszłość 

 Przez ostatnie ponad 10 lat sołectwa aktywnie korzystały z środków, które zapewniał im samorząd samemu decydując o tym na co przeznaczyć pieniądze, co będzie się opłacać określonej społeczności wiejskiej, a nie politycznej korzyści. Przez ten czas zrealizowano szereg mniejszych i większych inwestycji, a sam Fundusz Sołecki stał się formą budżetu partycypacyjnego, którego nadal z trudem szukać w mieście. 

Brak zgody dla wyodrębnienia środków z budżetu gminnego, które oznaczało likwidację funduszu w 2022 roku i wprowadzało umowne środki przeznaczane na sołectwa powoduje, że niepewna jest także ich przyszłość. Czy władze gminy uwzględniać będą co roku inflację oraz drożyznę i przyznają większe środki sołectwom? Jeśli tak to jak będą regulować taki stan rzeczy i na czym opierać swoje obliczenia? 

Do końca marca radni Rady Miejskiej ponownie przysiądą do głosowania w sprawie braku zgody dla wyodrębnienia środków na Fundusz Sołecki.  Jeśli się sprzeciwią uchwale władz gminy Fundusz Sołecki powróci w 2023 roku. Czy tak się stanie? 

Przemysław Bohonos

[ZT]17192[/ZT]

[ZT]15178[/ZT]

[ZT]15471[/ZT]

[ZT]15423[/ZT]

[ZT]15343[/ZT]

[ZT]16484[/ZT]

[ZT]15471[/ZT]

[ZT]15151[/ZT]