Kruszwica w filmie i literaturze: Goplana w sztuce Żeleńskiego [TADEUSZ GAWRYSIAK]

Tydzień temu rozpoczęliśmy nasz cykl dotyczący Kruszwicy w filmie i literaturze. Nasz dział będzie dotyczył również sztuki i muzyki. Dziś o obecności naszego miasta w kulturze, pisze Tadeusz Gawrysiak.

[ZT]41074[/ZT]

Twórczość filmowa Stanisława Barei wciąż pozostaje żywa – bawi i śmieszy także dzisiaj. Co więcej, wątki rzeczywistości, które ukazuje, wciąż można dostrzec w otaczającym nas świecie. Chciałbym zwrócić uwagę, że tematy związane z Kruszwicą i Jeziorem Gopło obecne są nie tylko w literaturze, malarstwie czy filmie, ale także w muzyce – choć mówi się o tym znacznie rzadziej.

Weźmy choćby dwa przykłady. Władysław Żeleński – notabene ojciec Tadeusza Żeleńskiego, znanego pisarza, krytyka teatralnego, znakomitego tłumacza literatury francuskiej, uhonorowanego we Francji Orderem Palm Akademickich i znanego szerzej jako Boy – skomponował romantyczną operę pt. Goplana. Dzieło to reprezentuje bardzo wysoki poziom muzyczny i było wystawiane m.in. w Warszawie, bodajże w 2016 roku, spotykając się z pozytywnym odbiorem środowiska muzycznego. Niestety, do tej pory nie natknąłem się na jego zapis fonograficzny w Internecie. Być może nowe Centrum Kultury mogłoby postarać się o choćby częściowe wystawienie tej opery.

Warto też wspomnieć, że brat kompozytora założył w Krakowie znaną Pracownię Witraży Braci Żeleńskich. W kościele w Chełmcach znajdują się wyjątkowe witraże tej właśnie pracowni, utrzymane w stylu Młodej Polski. Delegacja krakowskich twórców, których zaprosiłem do Kruszwicy i którym pokazywałem te witraże, wypowiadała się o nich z uznaniem. Warto dodać, że kartony do nich projektował brat samego Jana Matejki.

Drugi przykład muzyczny związany z Kruszwicą reprezentuje zupełnie inny klimat – bliższy "podkasanej muzie". Jestem przekonany, że zrobiłby prawdziwą furorę frekwencyjną w Ziemowicie.Pozwolę sobie krótko opowiedzieć, jak do tego doszło.

Dwa lata temu, wraz z żoną, byliśmy w Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy na spektaklu poświęconym Piwnicy pod Baranami. Występowali m.in. Anna Szałapak, Jacek Wójcicki i inni artyści związani z tą legendarną sceną. W pewnym momencie konferansjer zapowiedział Jacka Wójcickiego, który miał wykonać utwór pt. Dziewica z Kruszwicy. Zaskoczony, nachyliłem się do żony i zapytałem, czy dobrze usłyszałem – potwierdziła, że tak.

Nie zapamiętałem niestety treści piosenki, ale po powrocie do domu rozpocząłem poszukiwania w Internecie. Ustaliłem, że po raz pierwszy utwór ten wykonał Grzegorz Turnau podczas występów w Inowrocławiu. To była jego własna kompozycja, jednak tekstu nie udało mi się znaleźć.

Piosenka została zarejestrowana na płycie. Przy okazji pobytu w Toruniu odwiedziłem tamtejszy Empik, dobrze zaopatrzony w repertuar muzyczny, licząc na możliwość jej zakupu. Niestety, płyta nie była dostępna. Miły sprzedawca sprawdzał stany magazynowe w innych salonach i u dystrybutorów – również bezskutecznie. Może ktoś z czytelników posiada tę piosenkę i mógłby ją udostępnić?

Z utworem wiąże się również pewna zabawna anegdota. Kiedyś, opowiadając o tej piosence pewnej szacownej damie z Kruszwicy, usłyszałem pełne dramatyzmu: „Na miłość boską, niech pan tylko o tym nie pisze!” Zdziwiony zapytałem: „A dlaczego?” W odpowiedzi usłyszałem całą litanię argumentów w tonie: „Pan sobie nie zdaje sprawy, co to będzie…” itd.

Może ktoś z internautów spróbuje odgadnąć, co tak bardzo zaniepokoiło wspomnianą kruszwicką damę?

[ZT]41290[/ZT]

[ZT]41280[/ZT]

[ZT]41270[/ZT]