• Towarzystwo Miłośników Kujaw w Radziejowie przygotowało krótki materiał rozszerzający informacje dotyczące wydarzeń z września 1939 roku, kiedy to do miasta wkroczyły oddziały niemieckiego Wehrmachtu.

• Uzupełnienie nawiązuje do wcześniejszego artykułu opublikowanego na blogu Kruszwica Historia i przybliża losy mieszkańców Radziejowa – w tym Władysława Rydza, rozstrzelanego żołnierza Obrony Narodowej.

• Dzięki relacjom potomków oraz zachowanym dokumentom możliwe było także przybliżenie historii tajemniczej kobiety – łączniczki, która zginęła w tych samych tragicznych okolicznościach. Poniżej uzupełnienie do artykułu, który pojawił się na stronie Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego.

Cytuję fragment:

„Obronę miasta stanowiły nieliczne oddziały Obrony Narodowej. Doszło do wymiany ognia. Po krótkim starciu, schwytano żołnierzy radziejowskiej formacji Obrony Narodowej i rozstrzelano. Pluton egzekucyjny rozstrzelał między innymi: Piotra Łącznego i Władysława Rydza, z relacji mieszkańców wynika, że ofiarą Niemców padała także kobieta pochodząca z okolic Radziejowa, o nieustalonym nazwisku.”

Cmentarz jest miejscem refleksji, modlitwy i ciszy, a także źródłem wielu informacji o przeszłości, bohaterach i lokalnej historii. Dość często, będąc na nim, możemy dotrzeć do zapomnianych historii i nieoczywistych świadectw. W Radziejowie, w pobliżu grobu ks. Franciszka Buchalskiego, znajduje się grób Władysława Rydza (1894–1939), rozstrzelanego przez Niemców. To jedna z wielu ofiar tamtych wydarzeń. Warto dotrzeć do bliższych informacji na jego temat.

[FOTORELACJA]5028[/FOTORELACJA]

W późnych godzinach przedpołudniowych, 9 września 1939 roku, do Radziejowa wkroczyły oddziały Wehrmachtu. Miasto było już wyludnione. Obronę miasta stanowiły jedynie nieliczne oddziały Obrony Narodowej. Doszło do krótkiej wymiany ognia. Po starciu schwytano żołnierzy radziejowskiej formacji i rozstrzelano. Pluton egzekucyjny zastrzelił m.in. Piotra Łącznego i Władysława Rydza. Z relacji mieszkańców wynika, że ofiarą Niemców padła również kobieta pochodząca z okolic Radziejowa, o nieustalonym nazwisku.

Zbyszek Gawroński przekazał akt urodzenia Władysława Rydza i tak pisze:

Władysław Rydz urodził się 20 grudnia 1893 roku w miejscowości Dobre, w parafii Krzywosądz. Był synem 42-letniego Szczepana Rydza i jego żony Petroneli z domu Rzadkowolskiej. W aktach parafialnych odnaleźć można informacje o siedmiorgu innych dzieciach tej pary.W 1922 roku zawarł związek małżeński z Marianną Strzelecką z Radziejowa.

W komentarzu Iwona Rutkowska, zam. Brdów – prawnuczka Władysława Rydza – napisała:

„Dzień dobry, Władysław Rydz to był mój pradziadek. Dziękuję za pamięć o Nim.Dziękuję Panu za poruszenie tematu mojego pradziadka. Dzięki Panu Zbyszkowi Gawrońskiemu dowiedziałam się więcej informacji o moim pradziadku. Jeśli chodzi o jakieś szczegóły, to moja mama Halinka pamięta wiele z przekazów prababci.

Wiem, że prababcia mówiła, iż razem z pradziadkiem zginęła kobieta, która była łączniczką i pochodziła spod Włocławka. Leży obok pradziadka. Wiele lat grób był niezadbany, paliliśmy tam świeczki nawet kilka lat po śmierci prababci. Teraz ktoś się tym grobem zajął. Pozdrawiam. Zawsze śledzę Pana relacje. Choć od ponad 40 lat nie mieszkam w Radziejowie, to zawsze jest to moje miasto. Pradziadek pracował w cukrowni w Dobrem. Gdy został rozstrzelany, prababcia zniszczyła wszystkie dokumenty i zdjęcia, ponieważ bała się Niemców. Zostawiła czwórkę dzieci.”

Grób łączniczki spod Włocławka – według relacji Iwony Rutkowskiej – znajduje się tuż obok grobu Władysława Rydza. Prababcia zapalała na nim świeczki. Przez wiele lat grób był zaniedbany, jednak od pewnego czasu ktoś się nim zajął – być może członek rodziny.Grób znajduje się po prawej stronie grobu Rydza. Na tablicy nagrobnej widnieje imię i nazwisko – Marianna Michalak – oraz data wrzesień 1939, jednak nie ma tam wzmianki, że była łączniczką.

W Radziejowie w pobliżu grobu ks. Franciszka Buchalskiego znajduje się grób Władysława Rydza 1894-1939 rozstrzelanego przez Niemców. Tak o nim pisze Iwona Rutkowska zam. Brdów prawnuczka Władysława Rydza. Władysław Rydz to był mój pradziadek. Pradziadek pracował w Cukrowni w Dobre, więc gdy został rozstrzelany prababcia zniszczyła wszystkie dokumenty i zdjęcia bo bała się Niemców a była czwórka dzieci.

Dzięki Panu Zbyszkowi Gawrońskiemu dowiedziałam się więcej informacji o moim pradziadku, jeśli chodzi o jakieś informacje to ja mama Halinka wiemy trochę z przekazu prababci, prababcia mówiła, że razem z pradziadkiem zginęła kobieta, która była łączniczką i pochodziła z pod Włocławka, leży obok pradziadka. Wiele lat ten grób był niezadbany, paliliśmy tam świeczki nawet kilka lat po śmierci prababci, teraz ktoś się tym grobem zajął. Pan Zbyszek Gawroński tak pisze:Ten akt jest po rosyjsku. Streszczę to co najważniejsze: Władysław Rydz urodził się 20 grudnia 1893 roku w miejscowości Dobre, w parafii Krzywosądz. Był synem 42 letniego Szczepana Rydz i jego żony Petroneli Rzadkowolskiej. W innych aktach urodzenia, a było jeszcze 7 dzieci tej pary.

Grób łączniczki z pod Włocławka wg Iwony Rutkowskiej to obok po prawej stronie, tak prababcia mówiła i zawsze zapalała tam lampkę. Jest to grób Marianny Michalak z napisem „ zginęła 16.9.1939 23 lata ofiara hitlerowskiej kuli”.

Karol Szmagalski

[HOROSKOPY]1743001901257[/HOROSKOPY]

[ZT]40785[/ZT]

[ZT]40781[/ZT]

[ZT]40782[/ZT]