O liberalizacji ustawy w sprawie zabytków raz jeszcze. Tym razem z drugiej strony

• W ubiegłym roku ukazał się wywiad z dr. hab. Marcinem Danielewskim w sprawie nowelizacji Ustawy o ochronie zabytków, która miała być liberalizacją przepisów względem poszukiwaczy skarbów, detektorystów, wykrywaczy metali, którzy poszukują w ziemi m.in. zabytków.

• Do zmiany prawa nie doszło, projekt znieśli posłowie nowej kadencji. W środowisku detektorystów po wywiadzie zawrzało. Robert Wyrostkiewicz, poszukiwacz i archeolog, redaktor naczelny serwisu archeolog.pl nie zgadza się z tezami z zawartymi w wywiadzie z lipca 2023. Poprosił on o możliwość przedstawienia innej perspektywy w portalu MojaKruszwica.pl

[ZT]25013[/ZT]

- Grzechem pierworodnym wywodu Danielewskiego jest zaostrzone twierdzenie, że poszukiwacze to w dużej mierze hieny cmentarne i rabusie stanowisk archeologicznych. To jakiś chory obłęd i skrajna nieznajomość środowiska. Jak można rzucać takim błotem na drugiego człowieka? To podłe. Danielewski obraża nas słowami, że liberalizacja prawa „spowoduje masową grabież polskiego dziedzictwa archeologicznego” – mówi w rozmowie z Mojakruszwica.pl Robert Wyrostkiewicz, który jest także administratorem grupy facebookowej „My znad Gopła”.

Zdaniem Wyrostkiewicza doszło do manipulacji danymi.

- Danielewski mówi o tak potężnym i przerażającym zjawisku jak okradanie grobów i przytacza kilkaset przestępstw przeciwko zabytkom, ale nie mówi już, że w statystykach zawarte są też przestępstwa przeciwko np. architekturze, zabytkom nieruchomym. Jaki to ma związek z poszukiwaczami i kopaniem w ziemi? Takie manipulacje są rodem z czasów stalinowskich – odpowiada naukowcowi Wyrostkiewicz.

Osobną kwestią są stanowiska archeologiczne. Robert Wyrostkiewicz uważa, że teza dotycząca nieodkrytych stanowisk archeologicznych jakoby były zagrożone gdyby pozwolić je przeszukiwać detektorystom jest nieprawdziwa.

- Danielewski mówi o tak potężnym i przerażającym zjawisku jak okradanie grobów i przytacza kilkaset przestępstw przeciwko zabytkom, ale nie mówi już, że w statystykach zawarte są też przestępstwa przeciwko np. architekturze, zabytkom nieruchomym. Jaki to ma związek z poszukiwaczami i kopaniem w ziemi? Takie manipulacje są rodem z czasów stalinowskich – wyjaśnia Wyrostkiewicz.

- Powiedzmy coś sobie szczerze, Polska ma więcej stanowisk archeologicznych niż Egipt, bo bodajże około 440 tysięcy. To efekt m.in. tego, że w latach 80. płacono archeologom od stanowiska, no więc im więcej ktoś ich zgłosił, tym więcej miał pieniędzy. Za komuny ciężko się żyło. Rozumiem. I tak oto mamy setki tysięcy stanowisk i miliony metrów kwadratowych terenów, gdzie ich posiadacze, jeśli coś chcą wybudować, muszą płacić archeologom pieniądze – uważa Robert Wyrostkiewicz, archeolog i dziennikarz.

W rozmowie z sierpnia 2023 roku dr. hab. Marcin Danielewski stwierdził również, że prawo prawo jest dobre, system osiągania pozwoleń na poszukiwania jest również dobry, a tendencja wydawania pozwoleń wzrostowa.

- Nie wiem jak można być naukowcem i wciskać ludziom takie bzdety. Danielewski zachwyca się, że w 2018  wydano 448 zezwoleń, a w 2020 r. już 673. Przecież naukowiec musi pamiętać o skali. Z 10 lat temu ministerstwo kultury odpowiedziało europosłowi Sylwestrowi Chruszczowi, że w Polsce funkcjonuje 80 tys. poszukiwaczy. Niektórzy mówią, że jest ich 200 tys. inni, że tylko 40, pozostańmy więc przy bezpiecznym i oficjalnym 80 tysięcy pracujących w polu detektorów metali. To jaka tu jest skala kilkuset pozwoleń? Żadna! Do tego proszę pamiętać i być pewnym, poszukiwacze mają pozwolenia, by zrobić oficjalny zlot, a na co dzień chodzą jak chodzili do tej pory. Liczba więc legalnych poszukiwaczy to co najwyżej 1 do 5% z całości środowiska i to pokazuje, że prawo jest nieludzkie i nie działa i nie ma co się nad nim zachwycać, a tendencja wzrostowa jest żadna lub mikroskopijna, zważywszy na skalę. Nie mam pojęcia jak można tak bezczelnie manipulować cyframi - uważa. - Danielewski przytacza rabowane Gąski i Wierzbiczany. Nie mogę tu mówić wszystkiego, bo prawo knebluje mi usta, ale gdyby Danielewski miał odrobinę wiedzy o historii poszukiwań w Gąskach i Wierzbiczanach, a de facto szerzej w Perkowie, Szpitalu, Parchankach, Lipiu, Lipionce, Bąbolinie i innych przyległych do kompleksu Gąski-Wierzbiczany wsiach, wiedziałby, że większość stanowisk zostało tam odkrytych przez poszukiwaczy w czasach jeszcze przed 2003 r., kiedy to Ustawa o zabytkach i opiece nad zabytkami wprowadziła pozwolenia dla poszukiwaczy wydawane w drodze postępowania administracyjnego. Tzw. wielkie pole, Truszczyzna, pola za domami w Gąskach, gdyby wprowadzić abolicję lub zachęcić ludzi do zgłaszania już odnalezionych tam artefaktów, muzea nie miałyby co robić z prawdziwymi skarbami. I proszę nie mówić o kontekście archeologicznym, bo to nieznajomość sprawy. Zapinki rzymskie, denarki wczesnośredniowieczne, to zabytki, które nawet najlepsze wykrywacze widzą na głębokości 10-15 cm. Owszem, wyjątkiem są wykrywacze statyczne na poszukiwaniach militariów, ale 90% poszukiwaczy zabytków, zwłaszcza starożytnych, to ludzie chodzący w humusie, oraninie, a więc nie niszczą żadnego kontekstu archeologicznego. I dodam jeszcze jedno. Zabytek z oraniny ma także kontekst szerszy, nie stratygraficzny, ale miejsca. Nie są to więc zabytki bez wartości. Dlatego szuflady detektorystów czekają na normalne prawo i abolicję, o której nikt nie mówi, aby do świata nauki trafiły od 30 lat odkrywane skarby, cuda, precjoza i inne cenne zabytki - dodaje w rozmowie z portalem MojaKruszwica.pl Robert Wyrostkiewicz.

***
Warto dodać, że po wywiadzie w lipcu i sierpniu 2023 roku proponowaliśmy środowisku detektorystów rozmowę na temat zmian w ustawie dotyczącej zabytków. Z okazji na przestawienie innego punktu widzenia skorzystał Robert Wyrostkiewicz, archeolog, dziennikarz i poszukiwacz.

[ZT]33035[/ZT]

[ZT]33033[/ZT]

[ZT]33032[/ZT]

[ZT]33030[/ZT]