Kruszwickie adresy z przeszłości: Blisko 150 lat kamienicy przy rynku w Kruszwicy 

• ​​​​Zapraszamy na nowy cykl materiałów na portalu MojaKruszwica.pl. Zarówno w sobotę, jak i w niedzielę będziemy publikować historie kruszwickich kamienic.

• Prezentowane informacje pochodzą z dokumentów publicznych, archiwów państwowych oraz ksiąg wieczystych spisywanych przez urzędników w XX wieku.

• Dziś przedstawiamy szóstą część naszego cyklu. Tym razem przyjrzymy się kamienicy przy ulicy Rynek, która prawdopodobnie pochodzi z 1875 roku.

Choć dokumenty nie potwierdzają jednoznacznie, wskazują na początki budynku przy ulicy Rynek (dawny Plac 1 Maja 5). Według informacji od właścicieli obiekt powstał w latach 1875-1880. W 1903 roku na działce znajdował się dom mieszkalny z podwórzem i ogrodem. W 1913 roku w miejsce pierwotnych stajni wzniesiono lewą i prawą oficynę oraz szopę.

Właścicielami budynku do 1904 roku był kupiec Abraham David, a później także Peter Okoniewski. W latach 1904-1923 nieruchomość należała do krawca Józefa Osińskiego, od 1923 roku do mistrza szewskiego Franciszka Olszewskiego, a od 1926 roku do Marty Krotoszyńskiej.

Opis budynku w latach 70. XX wieku

Obiekt usytuowany jest przy wschodniej pierzei Rynku, zwrócony frontem na zachód. Założony na planie litery U, budynek jest murowany, tynkowany, z podpiwniczoną lewą częścią. Jest to konstrukcja dwu- i półkondygnacyjna, siedmioosiowa od frontu. Dach dwuspadowy pokryty jest papą. Elewacja frontowa cechuje się wystrojem eklektycznym. Otwory okienne mają kształt prostokątny, a nadokienniki pierwszego piętra oraz podwójny gzyms międzykondygnacyjny podkreślają reprezentacyjny charakter budowli. Częściowo zachowana jest stolarka drzwiowa i okienna.

Wnętrze posiada układ dwutraktowy z sienią pośrodku. Klatka schodowa wykonana jest z drewna i posiada tralki. Na parterze zachowały się stare piece, a na piętrze drzwi w stylu eklektycznym. Piwnice budynku są sklepione odcinkowo na dźwigarach. Konstrukcja dachu oparta jest na drewnianej więźbie dachowej. Budynek posiada ogrzewanie piecowe oraz oświetlenie elektryczne.

Dane techniczne

Kubatura budynku wynosi 1051 m³, a jego powierzchnia użytkowa to 367 m². Opis z lat 70. XX wieku wskazuje na zachowanie pierwotnej struktury i charakterystycznych elementów architektonicznych.

Przykład miejskiego eklektyzmu

Eklektyzm to kierunek w sztuce i architekturze, który pojawił się w XIX wieku i charakteryzował się łączeniem elementów z różnych stylów historycznych. Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa eklektikos, oznaczającego „wybierający”, co dobrze oddaje istotę tego nurtu – swobodne czerpanie z różnych epok i stylów w celu stworzenia nowej, harmonijnej całości.

Cechy eklektyzmu w architekturze

• Łączenie różnych stylów – w obrębie jednego budynku można znaleźć elementy gotyckie, renesansowe, barokowe czy klasycystyczne.
• Bogata ornamentyka – często stosowane były ozdobne gzymsy, pilastry, kolumny oraz dekoracyjne detale fasad.
• Reprezentacyjność i monumentalizm – budowle eklektyczne często miały za zadanie podkreślać prestiż właściciela lub instytucji, dla której powstawały.
• Asymetria i różnorodność form – choć niektóre budynki miały klasyczne proporcje, eklektyzm dopuszczał nieregularność w układzie fasad i brył.

Zastosowanie nowoczesnych technologii – pod koniec XIX wieku eklektyzm często łączył tradycyjne rozwiązania z nowoczesnymi materiałami, np. żelaznymi konstrukcjami.

Materiały archiwalne

Księgi wieczyste miasta Kruszwicy, Państwowe Biuro Notarialne w Inowrocławiu.

Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Oddział w Inowrocławiu – akta katastralne miasta Kruszwicy od 1910 roku.

WAPOT Inowrocław – akta miasta Kruszwicy.

Studium urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Toruń, 1978.

Dokumentacja z 1978 roku, opracowana przez Barbarę Sadurską. 

Wiktor Najder – wykonawca dokumentacji fotograficznej.

[ZT]40280[/ZT]

[ZT]40270[/ZT]

[ZT]40260[/ZT]