Kruszwickie adresy z przeszłości: W tym budynku w czasie wojny stworzono obóz pracy

• Zapraszamy na nowy cykl materiałów na portalu MojaKruszwica.pl. Zarówno w sobotę, jak i w niedzielę będziemy publikować historie kruszwickich kamienic.
• Prezentowane informacje pochodzą z dokumentów publicznych, archiwów państwowych oraz ksiąg wieczystych spisywanych przez urzędników w XX wieku.
• Dziś przedstawiamy ósmą część naszego cyklu. Mowa o charakterystycznym budynku przy ulicy Kościuszki - miejscu gdzie funkcjonował nie tylko hotel, ale także restauracja, a w czasie II Wojny Światowej Obóz Pracy dla Żydów.

Budynek przy ulicy Kościuszki zna każdy kruszwiczanin. Wszystko przez charakterystyczną eklektyczną budowę. Obiekt powstał pod koniec XIX wieku, a oficyna na początku XX wieku. 

Budynek został wybudowany przez Cukrownię w Kruszwicy. W posiadaniu rodziny Berndt był od 1909 roku kiedy to odkupiony został od Stefana Żaka. W oficynie budowanej w początku XX wieku znajdowała się pierwotnie sala restauracyjna. Warto dodać, że główny obiekt to mieszkania oraz sklep na parterze, a w oficynie garaże bazy transportowej.

Według opisu z 1978 roku budynek usytuowany nieco w głębi pierzei, poprzedzony brukowanym podjazdem. Od zachodu pozostałości niewielkiego parku.

Budynek murowany, tynkowany, kryty wielopołaciowym dachem od frontu z dachówką, od tyłu papą. W połaciach dachu lukarny. Założony na planie litery T, dwu- i półkondygnacyjny. Od zachodu późniejsza, parterowa, przeszklona weranda, w której resztki kolorowych szyb. Od tyłu dostawionokrzydło dwukondygnacyjne, o wnętrzu halowym, z odkrytą więźbą dachową.

Według dokumentacji występowała również elewacja frontowa 6-osiowa, z bramą wjazdową na osi. Kubatura obiektu wynosi według dokumentacji z lat 70. XX wieku 2337,5 m3 a powierzchnia użytkowa 690m2. 

[ZT]40470[/ZT]

[ZT]40285[/ZT]

[ZT]40278[/ZT]

[ZT]40114[/ZT]

[ZT]39874[/ZT]

Od zachodu zwieńczenie trójkątnym szczytem, poniżej którego płytki wykusz z balkonem. W parterze otwory zamknięte półkoliście, na piętrze prostokątne. Zachowane elementy zewnętrznej dekoracji drewnianej oraz stolarka drzwiowa i okienna.

Układ wnętrza 3-traktowy z sienią na przestrzał, w której drewniana klatka schodowa z toczonymi tralkami. Stropy drewniane, masywne. Piwnice sklepione odcinkowo na dźwigarach.

Na I piętrze zachowany piec z ozdobnymi kaflami. Instalacja elektryczna, ogrzewanie piecowe.

Żydowski wątek

Przy ulicy Kościuszki w dawnym hotelu funkcjonował od 3 listopada 1942 roku obóz pracy dla Żydów założony przez Niemców. Obóz ten funkcjonował do 27 kwietnia 1943 roku. Przebywało w nim 120 Żydów. Prawdopodobnie ponieśli oni śmierć w obozie zagłady w Chełmie nad Nerem. Więźniowie otrzymywali za pracę chleb i czarną kawę, czasem cienką zupę. Podczas wyzwolenia Kruszwicy to właśnie w piwnicach obiektu bronić się mieli Niemcy, którzy podstępem rozstrzelani zostali przed kamienicą. 

Materiały archiwalne

Księgi wieczyste miasta Kruszwicy, Państwowe Biuro Notarialne w Inowrocławiu.

Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Oddział w Inowrocławiu – akta katastralne miasta Kruszwicy od 1910 roku.

WAPOT Inowrocław – akta miasta Kruszwicy.

Studium urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Toruń, 1978.

Dokumentacja z 1978 roku, opracowana przez Barbarę Sadurską. 

Wiktor Najder – wykonawca dokumentacji fotograficznej.

Rys. Janina Filipska

[ZT]40478[/ZT]

[ZT]40471[/ZT]