Wiejskie Dziedzictwo. Odcinek 1: Polanowice i rządcówka z 1880 roku

• Zapraszamy do nowego cyklu materiałów w naszym portalu informacyjnym. W każdą sobotę oraz środę publikować będziemy zabytki z terenów wiejskich Gminy Kruszwica. 

• W I części zapraszamy na obcowanie z "Wiejskim Dziedzictwem" zapraszamy do Polanowic, a dokładnie do budynku, który istnieje do dziś, czyli rządcówki.

• Obiekt funkcjonuje obecnie jako budynek Hodowli Zwierząt i Nasiennictwo Roślin w Polanowicach. Tekst, jak i zdjęcia przygotował w lutym 1988 roku Jerzy Nowiński. 

Obiekt został zbudowany w 1880 roku i służył latami jako tzw. rządcówka, budynek administracyjny w zespole folwarcznym. Obiekt powstał w czasach w Polanowicach, które zwano również Polynowicami oraz Polynowem. Obiekt przez lata należał do SHR Polanowice. 

[FOTORELACJA]5070[/FOTORELACJA]

Budynek powstał pod koniec XIX wieku w okresie władania majątkiem przez Karola Ferdynanda v. Pelet-Narbonne. Zarówno autor projektu, jak i jego wykonawcy nie są znani. Pierwotnie obiekt pełnił funkcję rezydencji właściciela dóbr, po 1910 roku stał się mieszkaniem rządcy i innych "oficjalistów" w nim także znalazły się pokoje dla niektórych z gości. W dokumentacji zabytku zarówno tekst, jak i zdjęcia wykonał w lutym 1988 roku Jerzy Nowiński. 

W 1929 roku obiekt przeszedł gruntowny remont, zmieniono wówczas stolarkę budowlaną i układ wnętrza. Obecnie w budynku
mieści się siedziba dyrekcji SHR Polanowice. Według informacji z 1988 roku kubatura budynku wynosiła 1457m3 oraz powierzchnia użytkowa 420m2 łącznie z poddaszem. 

[ZT]20705[/ZT]

[ZT]4406[/ZT]

[ZT]3303[/ZT]

Opis budynku w latach 80. XX wieku

Sytuacja – obiekt położony jest w zach. części zabudowań podwórza gospodarczego; znajduje się w drugim, wewnętrznym rzędzie zabudowań płd. strony dziedzińca; najbardziej w nim wysunięty w kierunku zach. na wsch. od niego, w odległości 35 m znajduje się obora (3), na płd. w odległości 15 m stodoła (5), zaś na pn.-zach., w odległości 25 m – pałac (1); między rządkówką a pałacem rozciąga się część wsch. parku w stylu francuskim, wzdłuż kierunku pn. biegnie aleja dojazdowa.

Materiał – fundamenty z kamienia polnego łamanego i cegły wypalanej; ściany z cegły wypalanej tynkowane zaprawą cementowo-wapienną; grubość ścian nośnych około 40 cm, starych ścianek działowych około 30 cm, współczesnych ścianek działowych 20–30 cm;

Dach – mansardowy, kryty dachówką karpiówką podwójnie; dach (po 3 z każdej strony) z lukarn mansardowych z daszkami pokrytymi blachą cynkową i obłożonych płytkami azbestowymi oraz centralnie usytuowaną we froncie fasadą z wyjściem na balkon, krytą daszkiem dwuspadowym;

Więźba dachowa – o stolcu i stolcu stojącym pojedynczym ze ścianką kolankową; stolce o przekroju kwadratowym 16×16 cm; krokiew o wym. 16×18 cm zastawione co 90 cm;

Strop – legarowy, obrzucany zaprawą cementowo-wapienną, położony na podwójnym trzcinowaniu;

Posadzki – na korytarzu parteru cementowe, wyłożone lastriko, na pozostałej powierzchni parteru wyłożone linoleum; na drugiej kondygnacji deski położone na legarach, wyłożone wykładziną dywanową;

Drzwi – zewnętrzne – przeszklone przeszklonych górnych płycinach z nadświetlem; wewnętrzne gładkie, klejone i przeszklone w 2–4 płycinach;

Okna – skrzynkowe o przechodzących ślemieniach, klejone bez ślemienia;

Schody – dwubiegowe, obrzucane, policzkowe z profilowanej balustradzie; przed gankiem schody murowane wykonane z cegły wypalanej obrzucane zaprawą cementowo-wapienną, policzkowe; policzki tworzą niewysokie murki;

Schody do piwnicy drewniane o stopniach z desek;

Bryła – obiekt jednokondygnacyjny z mieszkalnym niskim i użytkowym poddaszem, podpiwniczony na całej powierzchni, kryty dachem mansardowym; w centrum fasady ganek kolumnowy z balkonem i facjatą ponad nim;

Wysokość budynku 8,1 m;

Rzut – obiekt na planie prostokąta;

Taras w jego środkowej części o szerokości 2 osi (budynek 6 osi w kierunku wsch.-zach. w stosunku do osi krótszej obiektu); ganek wsparty o 6 filarach (4 filary w przeździe i 2 przy ścianie); przekroju kwadratowym zamkniętym płytowymi głowicami; na filarach spoczywa płyta balkonu, obwiedziona niewysokim murkiem, na którym umocowano metalowe ogrodzenie; filary pobielone; na osi wejścia usytuowana jest facjata z centralnie w niej umiejscowionym wejściem na balkon; po bokach wejścia po 2 lizeny (na osiach filarów podtrzymujących balkon), między którymi znajdują się wąskie okna; na obrzędach drzwi i nad oknami biegną listwy cementowe, bielone; lizeny zamknięte kapitelami, na których wspiera się rodzaj tympanonu obwiedziony wąską listwą cementową, bieloną, zwieńczoną palmetą; przed gankiem schody murowane obwiedzione niewielkim murkiem, górą bielonym; po bokach ganku okna obwiedzione listwą cementową, bieloną; na wschodniej od wejścia 3, na zach. 6 okien w równych od siebie odstępach; na poddaszu 3 rzędy okien krytych od zewnątrz kam., po 4 okna w rzędzie (po stronie wsch. 1, po zach. 2 rzędy okien);

Elewacja płd. – 7 okien niesymetrycznie rozstawionych na parterze; na poddaszu 3 rzędy okien – rząd o 8 oknach, a na jego bokach, w równych odstępach po 1 rzędzie o 4 oknach;

Elewacje wsch. i zach. – analogiczne ściany szczytowe – podział horyzontalny wąską listwą cementową, bieloną; na parterze 1 okno w części płn. elewacji, na poddaszu 2 okna (jedno nad oknem parteru), nad nimi okrągły otwór wentylacyjny poziomy;

Okna obwiedzione listwami cementowymi bielonymi;

Wnętrze – zarówno na parterze jak i na poddaszu pomieszczenia w amfiladzie; korytarze biegną wzdłuż osi dłuższej budynku;

Instalacje – wodna, kanalizacyjna, elektryczna, c.o.;

Brak zabytkowego wyposażenia wnętrz; stolarka budowlana (okna) z roku 1929 r.

W 1981 r. przeprowadzono kapitalny remont budynku: nieco zmieniono wygląd dachu (bardziej go wyprofilowano), zmieniając jednocześnie niektóre elementy więźby dachowej. Zmieniono układ przestrzenny wnętrza wydzielając nowe pomieszczenia biurowe (wzniesiono nowe ścianki działowe), założono centralne ogrzewanie.

[POGODA]1744442613245[/POGODA]

[ZT]41059[/ZT]

[ZT]40887[/ZT]

[ZT]40686[/ZT]

[ZT]40488[/ZT]

[ZT]40470[/ZT]

[ZT]40285[/ZT]

[ZT]40278[/ZT]

[ZT]40114[/ZT]

[ZT]40061[/ZT]

[ZT]39894[/ZT]

[ZT]39874[/ZT]