Piękna modliszka widziana nad Gopłem. Zobaczcie zdjęcia naszego internauty

Piękną modliszkę nad Gopłem sfotografował nasz internauta, pan Wojciech Szatkowski. Owad przypomina postać ludzką z rękami założonymi do modlitwy. Od pewnego czasu zauważa się jej ekspansję na terenie Polski.

Modliszki w Polsce i na świecie

Modliszki, znane również jako Mantodea, to rząd owadów, które najczęściej można spotkać w strefach tropikalnych i subtropikalnych. Swoją nazwę zawdzięczają charakterystycznej pozycji, przypominającej postać ludzką z rękami złożonymi do modlitwy. W Polsce, w południowej części kraju, występuje chroniona modliszka zwyczajna (Mantis religiosa). Do tej pory opisano około 2300 gatunków modliszek1.

Głowa modliszki jest ortognatyczna i ruchliwa, wyposażona w duże oczy oraz przyoczka typu apozycyjnego2. Skrzydła tych owadów są błoniaste i bogato użyłkowane, składane w spoczynku wzdłuż ciała. Pierwsza para odnóży jest dobrze rozwinięta i służy do chwytania ofiary. U niektórych gatunków występuje ubarwienie mimetyczne, które upodabnia je do kwiatów, wśród których czatują na ofiary.

fot. Wojciech Szatkowski

Kanibalizm wśród modliszek: Mit czy rzeczywistość?

Modliszki, choć fascynujące, są również jednymi z najbardziej kontrowersyjnych owadów ze względu na ich zachowania kanibalistyczne. Kanibalizm, czyli zjadanie osobników tego samego gatunku, jest zjawiskiem obserwowanym w wielu gatunkach zwierząt, ale w przypadku modliszek stał się szczególnie znany.

Dlaczego modliszki praktykują kanibalizm?

[ZT]24967[/ZT]

Modliszki są drapieżnikami, a w ich społecznościach czasem występuje kanibalizm. Istnieje popularny mit, zgodnie z którym każda kopulacja kończy się zjedzeniem samca przez samicę. Jednakże takie zdarzenie zachodzi tylko w 5 do 30% przypadków3. Aby do tego doszło, musi zajść kilka czynników jednocześnie, takich jak brak pożywienia w otoczeniu, podejście samca do samicy od przodu, a nie od tyłu, oraz zbliżający się koniec sezonu godowego.

Brak pożywienia: W środowisku, gdzie pożywienie jest rzadkie lub trudno dostępne, kanibalizm może stać się strategią przetrwania. Zjadanie samca przez samicę dostarcza jej dodatkowych składników odżywczych, które mogą być kluczowe dla rozwoju jej jaj.

Podejście samca: Jeśli samiec podchodzi do samicy od przodu, staje się łatwiejszym celem. Samice modliszek mają silnie rozwinięte przednie odnóża, które służą do chwytania ofiary. Jeśli samiec nie jest ostrożny, może zostać złapany i zjedzony.

Koniec sezonu godowego: W miarę zbliżania się końca sezonu godowego, samice mogą stać się bardziej agresywne w poszukiwaniu pożywienia, aby zapewnić odpowiednie zasoby dla rozwijających się jaj.

fot. Wojciech Szatkowski

Czy kanibalizm jest konieczny?

Chociaż kanibalizm może wydawać się drastyczną strategią, nie jest on konieczny dla przetrwania gatunku. W rzeczywistości, jak wspomniano wcześniej, tylko w 5 do 30% przypadków kopulacji dochodzi do zjedzenia samca przez samicę. W wielu przypadkach samce są w stanie unikać śmierci dzięki ostrożnemu i strategicznemu podejściu do samicy.

Ekspansja

W ciągu ostatnich lat obserwuje się ekspansję modliszki zwyczajnej w Polsce. Do 1994 roku gatunek ten był ograniczony do niewielkiego obszaru w południowo-wschodniej części Polski. Jednakże w ciągu kolejnych 27 lat (1995-2021) modliszka rozprzestrzeniła się na północ, zachód i południe, zwiększając swój zasięg ponad 20-krotnie4.

fot. Wojciech Szatkowski

[ZT]25260[/ZT]

Przypisy:

Wikipedia: Modliszki ↩

Mantodea.pl Budowa modliszki ↩

Female Praying Mantis: Sexual Predator or Misunderstood ↩

The European mantis Mantis religiosa (Linnaeus, 1758) (Mantodea: Mantidae) in Poland – the present status and changes in range. ↩ 

[ZT]24911[/ZT]

[ZT]25150[/ZT]