Kruszwica po II wojnie światowej była gotowa do funkcjonowania w nowych, powojennych warunkach, które stwarzały normy prawne Polski Ludowej. Tymczasowy Zarząd Miejski, z jego przewodniczącym Józefem Frendlem, zajął się organizacją życia społeczno-gospodarczego i władz miejskich według wytycznych Rządu Tymczasowego. Przyszli przedstawiciele władz delegowani byli przez organizacje społeczno-polityczne miasta. Powoływane tu Rady Narodowe stanowić miały organy ustawodawcze,a Zarząd Miejski z burmistrzem na czele – wykonawczy.
Rada Miejska rozpoczęła swą pracę 5 marca 1945 r. pod przewodnictwem Józefa Frendla, z udziałem przedstawiciela Starostwa w Inowrocławiu Alfreda Tuszyńskiego. Na podstawie znowelizowanej ustawy z 11 września 194 r. art. 28 o szczególnym uwzględnieniu rad narodowych, wydanej przez Rząd Tymczasowy, Kruszwica z uwagi na ilość mieszkańców (do 5 tysięcy), mogła wybrać 12 radnych wg klucza partyjno-społecznego. Na pierwszym posiedzeniu wybrano 10 radnych Miejskich Rady Narodowej w Kruszwicy: Bartłomieja Nadzieje, Kazimierza Nawrockiego, Zygmunta Karwickiego, Stanisława Milak, Kazimierza Krawczaka, Stanisława Sińskiego, wybrany został również Józef Kołacki, Jan Zawadzki, Franciszek Drożdżyński i Józef Fabiszak.
Przewodniczącym i pierwszym burmistrzem w powojennej Kruszwicy został Kazimierz Nawrocki. Zastępcą przewodniczącego wybrano Jana Zawadzkiego, a ławnikiem Stanisława Milaka, Józefa Kołackiego i Franciszka Drożdżyńskiego.
Drugie posiedzenie odbyło się w dniu 6 marca 1945 r., poza radnymi, udział wzięli w nim zastępca Starosty Inowrocławia Fredryk i Zygmunta Ostaszewskiego. Sekretarzem Zarządu Miejskiego został Czesław Ziarkowski. Dla sprecyzowania kompetencji członków Rady powołano i ustalono składy 2 komisji – Mieszkaniowej i Opieki Społecznej.
Do najtrudniejszych zadań Rady należało reaktywowanie szkolnictwa w Kruszwicy po wojnie. Organizatorem tego przedsięwzięcia został Józef Fabiszak. Już 6 lutego 1945 r. kruszwickie dzieci poszły po raz pierwszy do szkoły przy ulicy Szkolnej (dzisiejszej Kasprowicza), którą od 28 marca kierował Marian Jackowiak, po powrocie z wysiedlenia. 1 marca otwarta została druga szkoła w Rynku pod kierownictwem Marii Kuropatwińskiej. Uczniów było 755, brakowało jednak kadry nauczycielskiej i książek, a także innych przyborów potrzebnych do nauki.
27 marca 1945 r. Rada na miejsce Józefa Fabiszaka wybrała Sylwestra Leczykiewicza, Fabiszak wyprowadził się z Kruszwicy. Ławnikiem wybrano Bartłomieja Nadzieję na miejsce Józefa Kołackiego, który z tej funkcji zrezygnował. Dwa miesiące później, 15 maja 1945 r. na kolejnym posiedzeniu Rady powołano Komisję Szkód Wojennych w składzie: Tedeusz Wesołowski, Walentyna Kośmińska, Jadwiga Manicka, Wojciech Pokorski, Franciszek Konieczny, Kazimierz Piotrowski i Stanisław Szeliga.
15 czerwca 1945 r. dekret PKWN w zakresie działania samorządu terytorialnego spowodował, że Miejska Rada Narodowa w Kruszwicy wybrała nowy Zarząd Miejski: burmistrzem wybrano Kazimierza Nawrockiego, zastępcą został Jan Zawadzki, ławnikami – Czesław Jankowski, Wiktor Tylkowski i Kazimierz Frydrychowski. Oddzielono funkcję burmistrza od przewodniczącego Rady Narodowej, którym wybrany został Alfons Furmanek, a jego zastępcą Stefan Kołtuński.
12 czerwca 1945 r. powstała Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, a dwa miesiące później Powszechna Spółdzielnia Spożywców. W październiku natomiast na mocy ustawy o nacjonalizacji Kujawska Wytwórnia Win i Młyn zostają upaństwowione.
W październiku 1945 r. Wojewoda Pomorski mianuje Emila Zwierzynę komisarycznym burmistrzem Kruszwicy. Miejska Rada Narodowa, wysyłając w tej sprawie petycje, żąda przywrócenia prawa wyboru burmistrza.
16 listopada 1945 r., na posiedzeniu MRN, z udziałem Przewodniczącego Powiatowej Rady Narodowej w Inowrocławiu, doszło do kolejnej reorganizacji Rady. Odtąd w skład Rady wchodzić ma 16 radnych wg klucza: 5 członków z PZPR, 5 z PPS, 3 z SD, 1 z SL i 2 ze Związków Zawodowych. Burmistrzem, zarządzeniem Starosty Powiatowego, w drodze wyborów zostaje Emil Zwierzyna, a jego zastępcą Edmund Drzazgowski, którego wkrótce zastąpił Alojzy Wański. Poza burmistrzem i jego zastępcą Zarząd Miejski tworzyli: Franciszek Kamiński, Czesław Jankowski, Kazimierz Frydrychowski. Powołane też komisje: Mieszkaniową, Opieki Społecznej, Sanitarną, Lokaową, Oświatową, Planowania Rolniczego, Przeciwpożarową i Kontroli Społecznej. (Archiwum Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego).
[DAWNY]1678541501982[/DAWNY]
[ZT]23145[/ZT]
[ZT]23146[/ZT]
[ZT]23135[/ZT]
