Cztery wieki województwa inowrocławskiego. Jak wyglądał nasz region do zaborów?

W styczniu przypadać będzie 25-lecie istnienia Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Można powiedzieć, że to niewiele, jeśli spojrzymy na okres funkcjonowania Województwa Inowrocławskiego, które powstało w XIV wieku i funkcjonowało do momentu I rozbioru Polski w 1772 roku, czyli przez około 400 lat. Warto wiedzieć, jak wyglądał podział administracyjny w okresie I Rzeczypospolitej.

Województwo Inowrocławskie było jednym z najmniejszych w kraju. Jego powierzchnia wynosiła niecałe 3 tys. kilometrów kwadratowych, co stanowi około sześciokrotnie mniej niż powierzchnia dzisiejszego Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Na koniec XVIII wieku populację tego województwa szacowano na ponad 51,5 tys. mieszkańców, co stanowi siedem razy mniej od liczby mieszkańców dzisiejszej Bydgoszczy.

Tak prezentowało się województwo w XVIII wieku

Mapa opracowana przez Polską Akademię Nauk

Najważniejszym ośrodkiem był wówczas Inowrocław, który był stolicą województwa oraz jednocześnie powiatu inowrocławskiego. Ówczesny powiat inowrocławski znacząco różnił się od dzisiejszego, bowiem sięgał prawie pod sam Toruń. Jednocześnie dzisiejsza jego południowa część z Kruszwicą była częścią innego województwa - brzeskiego. Kruszwica była natomiast w nim stolicą powiatu kruszwickiego, którego częścią było Strzelno.

Na północy województwa inowrocławskiego funkcjonował powiat bydgoski ze stolicą w Bydgoszczy. Choć Bydgoszcz nie była stolicą województwa, to była największym ośrodkiem tego województwa. Status miast posiadały: Koronowo i Pakość. Za miasteczka uznawano dzisiejsze: Solec Kujawski, Fordon, Gniewkowo, Podgórze i Służewo.

Sąsiedzi

Województwo Inowrocławskie graniczyło z Ziemią Dobrzyńską, której stolicą jest dzisiejszy Golub-Dobrzyń, z dużym województwem kaliskim, obejmującym obszar aż po dzisiejszy Kamień Krajeński. Wśród ważniejszych dzisiejszych miast Kujawsko-Pomorskiego, które znajdowały się w jego granicach, były: Sępólno Krajeńskie, Nakło, Mrocza, Szubin, Kcynia, Żnin, Barcin. Graniczyło również z województwem pomorskim ze stolicą w Gdańsku, w którego skład wchodziły między innymi Świecie i Tuchola, a także z wspomnianym województwem brzeskim i województwem chełmińskim ze stolicą w Chełmnie. Toruń, leżący w powiecie chełmińskim, nie miał nawet statusu powiatowego.

Kluczowym sąsiadem była Ziemia Dobrzyńska, składająca się z trzech powiatów: dobrzyńskiego, lipnowskiego oraz rypińskiego. Województwo Inowrocławskie oraz Ziemia Dobrzyńska razem odbywały sejmiki w Radziejowie. Radziejów leżał na terenie Województwa Brzeskiego, zatem sejmiki obradowały na terenie innego województwa. Województwo Inowrocławskie posiadało dwóch senatorów większych, którymi byli wojewoda i kasztelan inowrocławski, oraz senatora mniejszego, którym zwyczajowo był kasztelan bydgoski.

Łukasz Religa, Portal Kujawski

[ZT]25092[/ZT]

[ZT]25067[/ZT]

[ZT]25013[/ZT]