• Zapraszamy na nowy cykl materiałów na portalu MojaKruszwica.pl.  Zarówno w sobotę, jak i w niedzielę będziemy publikować historie kruszwickich kamienic.

• Prezentowane informacje pochodzą z dokumentów publicznych, archiwów państwowych oraz ksiąg wieczystych spisywanych przez urzędników w XX wieku.

• Dziś zapraszamy na siedemnastą część naszego cyklu. Dzięki fotografiom Jerzego Nowińskiego możemy przypomnieć sobie jak wyglądały obiekty przez wiele lat należące do Gminnej Spółdzielni Samopomocy Chłopskiej w Kruszwicy. Część z nich przetrwała do naszych czasów.

Mowa o obiektach, które znajdują się w centralnej części tzw. starej Kruszwicy przy dawnej ulicy Świerczewskiego, a obecnie Niepodległości. Dokumentacja z końcówki lat 80. XX wieku została opracowana przez Jerzego Nowińskiego. Prace kruszwiczanina - zarówno zdjęcia, plany, jak i rysunki oraz materiały źródłowe (tekstowe) są zawsze bardzo szczegółowe - dziś niezwykle cenne z perspektywy czasu. W dokumentacji znajdziemy szczegółowy plan zwłaszcza jednego z obiektów, który dziś nie istnieje. 

[FOTORELACJA]5120[/FOTORELACJA]

Historia zespołu

Zespół obiektów należących do „GS SCH” w Kruszwicy składał się z budynku głównego magazynu skupu zboża /3/, budynku gospodarczego /4/, obiektu administracyjnego /2/ oraz domu mieszkalnego /1/.

Budynek magazynu zbożowego, ob. punkt skupu zboża, został wzniesiony w roku 1890 na miejscu wcześniej istniejącego, zbliżonego w kształcie magazynu hurtowego towarów żelaznych.

Stajnia, będąca obecnie wykorzystywana przez administrację spółdzielni, zbudowana została w 1928 r. W tym samym roku powstał budynek gospodarczy, w którym mieściły się warsztaty spółdzielni i garaże samochodów, a poddasze wykorzystywano na przechowywanie zboża. Dom mieszkalny, należący początkowo do właściciela obiektów, zbudowano na początku XX w.

Właścicielem posesji i budynków na terenie podwórza był w latach 1886–1900 kupiec niemiecki Simon Lowenstein, od którego całość zakupił w 1900 r. polski młynarz Garbowicz. Po nim właścicielem był kupiec hurtowy zboża Zejfryn Rzymkowski. W 1919 r. teren przejęła Spółdzielnia Rolnicza „Rolnik”. W roku 1948 Spółdzielnia ta połączyła się z „GS SCH”.

Techniczny opis (sytuacja, materiał i konstrukcja, rzut, bryła, elewacje, wnętrze, wyposażenie, instalacje)

Sytuacja – Obiekty związane z magazynem skupu zbóż zlokalizowane są na terenie miasta Kruszwicy, w jej centralnej części. Leżą one przy ulicy Karola Świerczewskiego, wychodzącej od Rynku w kierunku pn.-zach., w stronę Inowrocławia. Posesja nr 13 położona jest przy skrzyżowaniu tej ulicy z ulicą Podgórną. Obszar posesji nr 13 oraz 11 ujęty jest w rodzaj wydłużonego dziedzińca o boku dłuższym na osi wsch.–zach. Wschodnią stronę zamykają: dom mieszkalny nr 13 (/1/), Dom Towarowy (/15/) oraz dom mieszkalny z administracją nr 11 (/14/). Obiekt nr 15 znajduje się od wschodu, a wjazd na teren podwórza (/ciąg/ /2/), magazyn zbożowy (/3/), budynek gospodarczy (/4/), magazyn paszowy (/5/) oraz wiata (/6/) zamykają stronę podwórza.    

Po stronie zachodniej znajdują się: dom mieszkalny nr 13 (/1/), (/14/), (/15/), łączący podwórze z ulicą Podgórną (/10/). W osamianiu (/11/) – budynek administracyjny (/12/), na którego tyłach znajduje się sala zabawowa (/13/). Całość ogrodzona jest płytami betonowymi – od zachodu ogrodzeniem z siatki drucianej, od północy przesłonięta między budynkami zabudową z muru ceglanego.

Materiał – Fundamenty z kamienia polnego i warstw cegły. Ściany z cegły wypalanej w układzie krzyżykowym, łączone zaprawą cementowo-wapienną z domieszką gliny, tynkowane i wewnątrz bielone (/nietynkowana elewacja pn/). Grubość ścian ok. 50 cm, w partii poddasza ok. 30 cm. Ścianki działowe: grubość 20 cm oraz z płyt pilśniowych.

Dach – Dwuspadowy (/3/) oraz jednospadowe (/4/), kryty papą kładzioną na deskach łączonych na przylgę. W obiekcie nr 4 nad elewacją pn – okap.

Więźba dachowa – Kleszczowo-płatwowa o stolcu stojącym podwójnym ze ścianką kolankową. Stolce o wymiarach 14×14 cm, krokiew o wymiarach 14×10 cm, oddalone od siebie o ok. 90 cm. W obiekcie nr 4 konstrukcja wiązarowa o stolcu stojącym co 2 ścianki kolankowe.

Stropy – Najczęściej wsparte na 2 rzędach filarów drewnianych o dużych rozmiarach (jak w ob. nr 3).Strop – podciągi podtrzymujące belki stropowe oparte są na legarach, na zaprawie cementowo-wapiennej, z desek łączonych na przylgę. W obiekcie nr 4 – zaprawa cementowo-wapienna położona na bruku kamiennym.

Podłogi – Na parterze częściowo wybetonowane, częściowo z desek na legarach. Na pozostałych kondygnacjach – drewniane z desek łączonych na przylgę.

Drzwi – Jedno- i skrzydłowe lewe typu ciesielskiego. Dwuskrzydłowe żaluzjowe w otworze zamkniętym łukiem odcinkowym. Dwuskrzydłowe typu ciesielskiego na zawiasach pasowych długich w otworze zamkniętym łękiem odcinkowym. Podobne drzwi w otworze z nadprożem prostym.

Okna – Skrzynkowe, dwupolowe, w ramach drewnianych, w otworach zamkniętych łękami odcinkowymi.

Schody – Drewniane, policzkowe, jednobiegowe, o poręczach bez tralek.

Rzut – Obiekt na planie prostokąta, ustawiony kalenicowo na osi pn–płd (/3/), podzielony wewnętrznie na 3 pomieszczenia z przedsionkiem. Ob. nr 4 ma kształt wydłużonego prostokąta, ustawiony kalenicowo na osi wsch–zach, podzielony wewnętrznie na 6 pomieszczeń o różnych rozmiarach.

Bryła – Obiekt nr 3: dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem, szerokofrontowy, kryty dachem dwuspadowym.Do obiektu od strony wschodniej przylega budynek stajni (/2/) i wiata, od zachodu zaś – obiekt nr 4, budynek gospodarczy, jednokondygnacyjny, niepodpiwniczony, z użytkowym poddaszem, wąskofrontowy, kryty dachem pulpitowym. W narożniku między obiektami 3 i 4 znajduje się niewielka przybudówka – garaż (/4a/).

Elewacje – Obiekt nr 3:Elewacja płd – frontowa, szczytowa, 3-osiowa. Podział wertykalny listwami ceglano-cementowymi na 3 płaszczyzny. Na parterze od strony wsch. i w centrum – otwory drzwiowe, w części zach. – otwór okienny. Na piętrze – w centrum otwór drzwiowy, po jego bokach otwory okienne. Na poddaszu – 3 otwory okienne. Elewacja obwiedziona listwami ceglano-cementowymi i zamknięta okapem dachu. Częściowo przysłonięta zadaszeniem wiaty, pod którym niewielka platforma ceglano-cementowa poprzedzona od wschodu schodami. Wiata eternitowa, wsparta na dwóch filarach stalowych.

Elewacja pn – Gładka, nietynkowana.

Elewacja wsch – Częściowo przysłonięta przez budynek stajni (/2/). Podział wertykalny listwami na 3 płaszczyzny. W płaszczyźnie pd – 3 otwory okienne (2 górne na jednej osi); w pozostałych płaszczyznach – po 1 oknie w części poddasza. Elewacja częściowo malowana białą farbą; obwiedziona listwami i zamknięta okapem.

Elewacja zach – Częściowo przysłonięta obiektem 1 oraz zamurowanym otworem okiennym.

Elewacja płd ob. nr 4 – Częściowo (od strony wsch.) przysłonięta przez przybudówkę – garaż (/4a/). Elewacja asymetryczna – 7 otworów drzwiowych (drzwi i wrota) oraz 2 okna. Na poddaszu – 4 otwory okienne i 1 otwór drzwiowy. W centrum – data wybudowania obiektu „1928”, wykonana z listew cementowych. Okap dachu częściowo wydłużony nad platformą przed wjazdem do obiektu, zbudowany z eternitu, wsparty na dwóch filarach metalowych.

Elewacja wsch i pn – Gładkie, tynkowane.

Wnętrze – Na parterze: 3 większe i 3 mniejsze pomieszczenia (jedno dodatkowo przedzielone ścianką z płyt pilśniowych) oraz przedsionek ze schodami.

Wyposażenie – 2-nawowe. Brak zabytkowego wyposażenia wnętrz.

Instalacje – Elektryczna, odgromowa.

Elewacja pn ob. nr 3 – c.d. – Podział listwami ceglanymi o barwie czerwonej na 3 płyciny; elewacja 3-osiowa. Część parterowa przysłonięta obiektem gospodarczym z posesji nr 15. W części górnej – po 2 okna w każdej płycinie. Okna obwiedzione listwami z cegły czerwonej.

Elewacja zach ob. nr 4 – c.d. – Przysłonięta przez obiekt gospodarczy nr 5. Na poddaszu – 1 otwór okienny na osi budynku.

Kubatura

13 – 1080 m³ 14 – 1950 m³

Powierzchnia użytkowa

128 m² – jedna kondygnacja

384 m² – łącznie magazyn

356 m² – parter

712 m² – całość bud. gosp.

Wykaz fotografii

• widok ogólny podwórza
• elewacja zach i bud. gosp. /
• elewacja płd
• elewacja wsch
• fr. elewacji pn
• więźba dachowa
• ścianka kolankowa bud. gosp. 
• zadaszenie nad bud. gospodarczym 
• podjazd przed magazynem
• drzwi w bud. gosp. 
• okno w elewacji płd
• garaże /

[ZT]41497[/ZT]

[ZT]41491[/ZT]

[ZT]41502[/ZT]

[ZT]41264[/ZT]

[ZT]41243[/ZT]

[ZT]41066[/ZT]

[ZT]41059[/ZT]

[ZT]40887[/ZT]

[ZT]40686[/ZT]

[ZT]40488[/ZT]

[ZT]40470[/ZT]

[ZT]40285[/ZT]

[ZT]40278[/ZT]

[ZT]40114[/ZT]

[ZT]40061[/ZT]

[ZT]39894[/ZT]

[ZT]39874[/ZT]