Zamknij

Kruszwica i okolice w 1802 i 1934 roku [MAPY]

20:45, 24.04.2021 artykuł sponsorowany Aktualizacja: 16:50, 25.04.2021
Skomentuj

Położona nad Gopłem Kruszwica oraz jej okolice uległy wielu zmianom zwłaszcza na przełomie XIX i XX wieku. Warto śledzić mapy miejscowości, które zachowały się po dziś dzień. Pierwsza mapa, którą prezentujemy, pochodzi z 1802 roku.

Jest to mapa pruska z bogatą historyczną adnotacją, obejmująca obszar od Inowrocławia, Pakości poprzez Mogilno, Ludzisko aż po Kruszwicę i Strzelno. My skupimy się na jej fragmencie obejmującym obszar od Kruszwicy po Łagiewniki na południe oraz na północny wschód do Sławska (Schlawsk) i Kobylnik (Kobelnik) na północy. 

Na mapie z początków XIX wiekuwidzimy zabudowania miejskie. Oznaczono też istotne zdaniem twórcy mapy miejsca m.in. Mausethurm (Wieża Myszy). Posiadłości takie jak Polanowice czy Łagiewniki oznakowano na mapie dużą czcionką. Być może autor brał pod uwagę wagę tych miejscowości i ich konkretne znaczenie. 

Po stronie wschodniej miasta oznakowano także osadę "Świontniki". To wieś służebna, która powstała dzięki osobom służącym w pobliskiej świątyni. Wieś datowana była na XII wiek (okres powstania kolegiaty)

Na mapie uwagę przykuwa także słowo "Dohm" w okolicy założonej pod koniec XIX wieku cukrowni. Być może była to osada lub skupisko ludzi i domostw, które zechciał ująć na mapie jej autor. To dość ciekawe bowiem podobne nazewnictwo "Dohm" znajdujemy w Niemczech. Mowa tu o miejscowości "Dohm-Lammersdorf", która jest rodzajem zbiorowej gminy. Tworzą je dwa "ortsteille" (wsie) Dohm-Lammersdorf. 

Pierwsza z nich jest nieco większa i liczy około 100 mieszkańców. 80 osób nazywa domem Lammersdorf drugą część osadniczej wspólnoty. 

Autor skupia się także na geograficznym odwzorowaniu mapy. Znajdziemy zatem na niej "See Kruszczin" (Tryszczyń) oraz Lonin (jezioro Łunin, które za pośrednictwem Czasu Nieruchomości opisywaliśmy w ubiegłym tygodniu). Lonin, jeśli wierzyć proporcjom na mapie było zatem jeziorem zdecydowanie większym niż obecnie. 

Druga z map, której fragment publikujemy, pochodzi z 1933 roku i została sprawdzona przez porucznika Franciszka Nowickiego. Mapa ta sporo mówi o ówczesnym zurbanizowaniu Kruszwicy. Wielu domów i ulic jeszcze nie było. Obszar od Wieży Ciśnień, czyli okolice ulicy Portowej i osiedla Kraszewskiego nie były zamieszkane. W miejscu obecnie istniejących bloków występowały łąki, często też sady. 

 

[ZT]8203[/ZT]

W starym mieście widzimy jako szczególnie istotną ulicę główną prowadzącą na rynku. Tuż obok oznakowano dwa kościoły znajdujące się w centrum miasta.  O ile ulicy Kraszewskiego nie było, o tyle istniała już dzisiejsza ulica Przybyszewskiego oraz Powstańców Wielkopolskich (dawniej Fabryczna), przy której mieściły się mleczarnia i rzeźnia. W tej części miasta do Gopła można było dojść mniejszą z uliczek, czyli dzisiejszą Goplańską. Ulica ta miała rację bytu nie tylko ze względu na obecność rzeźni, ale m.in. gazowni, która znajdowała się  przed istniejącym dziś budynkiem Przedsiębiorstwa Komunalnego. 

Niektóre z ulic przestały istnieć. Tak było, chociażby z niewielką ulicą, która rozpoczynała się od ulicy Rybackiej do dzisiejszych bloków na Kraszewskiego. Mogły być tam zlokalizowane trzy budynki mieszkalne.  O jednym z nich pisaliśmy przypominając postać Ewy Lewańskiej. 

To właśnie słynna kruszwicka malarka uwieczniał na swoim obrazie pierwszy z domów (dziś już nie istnieje). 

Z mapy wiemy też, że  na obszarze osiedla Kraszewskiego występowały liczne ścieżki i przejścia. Nie miały one statusu ulic ani dróg ale były najwyraźniej na tyle często użytkowane, że również znalazły się na mapie. Jedną z takich ścieżek widzimy  z zakładu kruszwickiej cukrowni na ulicę Przybyszewskiego, drugą w poprzek dzisiejszego osiedla Kraszewskiego będąca jakoby przedłużeniem w/w uliczki namalowanej przez Ewę Lewańską (ścieżka ta prowadziła przez sady), a trzecią w pobliżu domów znajdujących się naprzeciwko budynku mleczarni i rzeźni. Było ich oczywiście dużo więcej. 

Zapraszamy do dzielenia się swoimi spostrzeżeniami wynikającymi z archiwalnych map.

[DAWNY]1619333107502[/DAWNY]
 

(artykuł sponsorowany)
facebookFacebook
twitterTwitter
wykopWykop
komentarzeKomentarze

komentarz(3)

Starsza mapaStarsza mapa

5 0

Ciekawe spostrzeżenie- na tej mapie w bardzo wyraźny sposób zaznaczono drogę w kierunku Bachorc(na Dobre) a zupełnie pominięto- tylko króciutki zarys w kierunku Gocanowa czyli dzisiejsza krajowa 62 lecz bardzo wyraźnie jest oznaczona droga do Gocanowa wzdłuż brzegu Gopła, która zaczyna się jako Nadgoplańska a za Grodztwem dziś jest praktycznie leśnym duktem- czemu to tak rysownik ujął to nie ogarniam 09:34, 25.04.2021

Odpowiedzi:0
Odpowiedz

reo

hmmhmm

0 0

W sumie to się dużo nie zmieniło.. 15:45, 25.04.2021

Odpowiedzi:0
Odpowiedz

X.0X.0

1 0

Na mapie z 1933 nie ma pałacu w Kobylnikach? 22:01, 25.04.2021

Odpowiedzi:0
Odpowiedz

0%