Kruszwickie adresy z przeszłości: Ten dom przy Rybackiej już nie istnieje

19:14, 05.04.2025 Aktualizacja: 20:53, 05.04.2025

Skomentuj

Zapraszamy na nowy cykl materiałów na portalu MojaKruszwica.pl. Zarówno w sobotę, jak i w niedzielę będziemy publikować historie kruszwickich kamienic.
Prezentowane informacje pochodzą z dokumentów publicznych, archiwów państwowych oraz ksiąg wieczystych spisywanych przez urzędników w XX wieku.
Dziś zapraszamy na trzynastą część naszego cyklu. Tym razem dotyczy ona nieistniejącego już budynku mieszkalnego, który znajdował się przy obecnej ulicy Rybackiej, pod dawnym numerem 16 (zmieniła się już numeracja ulicy, a obecnie pod takim adresem znajduje się kamienica).

Budynek, o którym mowa, został prawdopodobnie wzniesiony w połowie XIX wieku. Według rysunku Janiny Filipskiej, znajdował się on naprzeciw dawnej uliczki prowadzącej do Osiedla Kraszewskiego (pisaliśmy o niej przy okazji obrazu Ewy Lewańskiej).

[ZT]8203[/ZT]

W czasie sporządzania dokumentacji przez konserwatorów zabytków właścicielem obiektu był Feliks Kapuściński. Sama działka, na której dom został wzniesiony, została odnotowana w dokumentach z 1835 roku jako własność miejska przy Seestrasse — wówczas był to pusty plac budowlany i ogród. W latach 1872–1894 działka należała do Balthasara Drwęskiego. Z dokumentów można wyczytać, że miała wówczas powierzchnię 59 arów i 10 metrów kwadratowych. W 1928 roku obiekt należał do Nalejwajowej i Kapuścińskiej oraz Feliksa Kapuścińskiego.

Warto wiedzieć: Czym była Seestrasse?

Seestrasse to niemiecka (pruska) nazwa ulicy, która dosłownie oznacza „ulicę jeziorną” lub „ulicę nad jeziorem” (See = jezioro, Strasse = ulica).

W czasie zaboru pruskiego (XIX w.), gdy Kruszwica znajdowała się pod niemiecką administracją, wiele ulic nosiło niemieckie nazwy. Seestrasse była zatem dawną nazwą obecnej ulicy Rybackiej, położonej w pobliżu jeziora Gopło. Nazwa ta doskonale oddaje lokalizację – była to ulica biegnąca wzdłuż jeziora i związana z rybołówstwem.

Widok archiwalny i współczesny. W tle kamienica przy Rybackiej (fragment wspólny zaznaczony na czerwono).

Powróćmy do nieruchomości

W latach 1910–1911 nieruchomość składała się z pola o powierzchni 31 arów i 8 metrów kwadratowych oraz zabudowy. Znajdował się tam dom mieszkalny ze stajnią, ubikacją i ogrodem. W 1904 roku w dokumentach pojawia się informacja o istnieniu stajni przy budynku, natomiast w 1909 roku odnotowano budowę pompy wodnej na podwórzu.

Obiekt został wybudowany w stylu klasycystycznym.

Symetria i harmonia. Fasada budynku wykazuje starannie wyważony układ elementów – okien, drzwi oraz ozdobnych detali, co jest typowe dla klasycyzmu. Dzięki temu całość prezentuje się w sposób uporządkowany i zrównoważony.

Proporcje. Budynek charakteryzuje się przemyślanymi proporcjami. Klasycyzm stawia na jasny podział przestrzeni, w którym każdy element – zarówno pionowy, jak i poziomy – odnosi się do zasad matematycznych proporcji, co widać w równomiernym rozmieszczeniu otworów okiennych i innych detali.

Detale dekoracyjne. Można zauważyć, że elewacja posiada pewne klasyczne motywy, takie jak ozdobne gzymsy, pilastry lub łuki, które nawiązują do starożytnej architektury greckiej czy rzymskiej. Choć forma dekoracji może być uproszczona, to jednak ich obecność wskazuje na inspirację zasadami estetyki klasycznej.

Ład i porządek. Klasycyzm ceni sobie prostotę i uporządkowanie. W przedstawionym projekcie, mimo że budynek pełni funkcję użytkową, wyraźnie widać dbałość o kompozycję oraz o zachowanie spójności stylistycznej, co jest charakterystyczne dla tego nurtu architektonicznego.

Opis jednorodzinnego domu z lat 70. XX wieku

Budynek wolnostojący, usytuowany był szczytowo do pierzei ulicznej. Elewacja frontowa z wejściem zwrócona była w kierunku południowo-wschodnim. Budynek założony był na planie prostokąta. Murowany, tynkowany, parterowy, niepodpiwniczony. Kryty był dachem dwuspadowym pod karpiówką, ze świetlikami w połaciach. Elewacja południowa była 5-osiowa z wejściem na osi. Elewacja północna, przebudowana, 3-osiowa. Narożnik północno-zachodni był ścięty. Szczyty elewacji bocznych wykonane były w konstrukcji szachulcowej, pozbawione osi okiennych.

Układ wnętrza był dwutraktowy z sienią pierwotnie na przelot. Zachowane były drewniane stropy, więźba krokwiowo-jętkowa z jednym stolcem. Komin typu „babula” z rozebranym obecnie kapturzem. Drzwi płycinowe, stolarka okienna wymieniona.

Ogrzewanie było piecowe, oświetlenie elektryczne.Budynek o kubaturze 237,6 m³ i powierzchni użytkowej 72 m² pierwotnie pełnił funkcję mieszkalną, która została zachowana również w późniejszym okresie użytkowania. W toku prac budowlanych i konserwatorskich nie odnotowano zmian wpływających negatywnie na jego integralność konstrukcyjną.

Stan zachowania obiektu oceniono jako dobry – zarówno w zakresie fundamentów, ścian zewnętrznych i wewnętrznych, jak i sklepień, stropów, konstrukcji dachowej, pokrycia dachowego oraz wyposażenia i instalacji.

Ze względu na wartość historyczną oraz stopień autentyzmu formy architektonicznej, obiekt zakwalifikowano jako bezwzględnie do zachowania.