• Kontynuujemy nasz cykl materiałów na portalu MojaKruszwica.pl.

• W soboty i niedziele publikujemy historie kruszwickich kamienic i domów. Prezentowane informacje pochodzą z dokumentów publicznych, archiwów państwowych orazksiąg wieczystych – spisanych przez urzędników w XX wieku.

• Tym razem, dzięki pieczołowicie przygotowanej dokumentacji Jerzego Nowińskiego, zwiedzimy kolejne dwa obiekty Kruschwitz-Dorf, a więc część Zagopla, które następnie płynnie przechodziło w Grodztwo.

• Okiem badacza będziemy mogli dokładnie przyjrzeć się zespołowi folwarcznemu w tej części miasta. To już 33. odsłona naszego cyklu. Dziś budynki, które tworzyły zespół folwarczny przy ulicy Nadgoplańskiej w Kruszwicy.

Obiekt zlokalizowany przy dawnej ul. Nadgoplańskiej 5 w Kruszwicy został wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku jako mieszkanie dla rządcy majątku oraz biuro, mieszczące się w przybudówce. Budynek zachował pierwotny układ wnętrz, układ elewacji oraz część stolarki budowlanej z okresu budowy. Obecnie pełni funkcję mieszkalną dla dwóch rodzin – pomieszczenia mieszkalne znajdują się również w przybudówce.

[ZT]43987[/ZT]

Budynek usytuowany jest na terenie dawnego podwórza gospodarczego, w centralnej jego części. Wchodzi w skład zespołu budynków ustawionych kalenicowo na osi wschód–zachód, z niewielkim odchyleniem. Od strony wschodniej znajdują się: rządcówka, przybudówka z biurem, mieszkanie kowala i kuźnia. Od północy wznoszony jest zespół budynków administracyjnych, między którymi znajduje się nieużytkowany ogród. Od południa teren porasta kilka drzew liściastych.

Fundamenty wykonano z kamienia polnego i cegły. Ściany wzniesiono z cegły wypalanej w układzie pospolitym, łączonej zaprawą wapienno-piaskową, spoinowanej. Grubość ścian nośnych wynosi ok. 40 cm, działowych – ok. 20 cm. Ściany biura są tynkowane i malowane.

W piwnicy znajduje się sklepienie piwniczne, na parterze – strop legarowy, a na poddaszu – powała ozdobna. Więźba dachowa typu kleszczowo-płatwowego oparta jest na stolcu podwójnym ze ścianką kolankową. Dach pokryty jest papą kładzioną na deskach łączonych na przylgę.

Posadzki w korytarzach wyłożone są płytkami ceramicznymi, w pomieszczeniach mieszkalnych – legarowe, z desek łączonych na przylgę. Schody do piwnicy wykonane są z cegły i cementu, jednobiegowe; na poddasze prowadzą schody drewniane, zabiegowe, policzkowe, z profilowaną poręczą.

Otwory drzwiowe zewnętrzne to główne drzwi półtoraskrzydłowe, pełne, z nadświetlem łukowym i ślemieniem profilowanym, w konstrukcji ramowo-płycinowej. Do piwnicy prowadzą drzwi jednoskrzydłowe, deskowo-listwowo-zastrzałowe. Wewnątrz znajdują się drzwi ramowo-płycinowe, jednoskrzydłowe.

Otwory okienne są zróżnicowane: czterodziałowe i sześciodziałowe okna skrzynkowe przechodzące ślemień, dwudzielne – szklone w szczeblinach pojedynczych, oraz krosnowe – szklone w szczeblinach krzyżowych.

Budynek zaprojektowano na planie kwadratu, dwutraktowy, z przybudówką na planie prostokąta, mieszczącą dwa pomieszczenia. Bryła budynku to dom jednokondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem i strychem, z zewnątrz obudowanym daszkiem dwuspadowym. Dach kryty jest papą, również dwuspadowy. Przybudówka jest parterowa, także z dachem dwuspadowym.

Elewacja frontowa charakteryzuje się asymetrycznym układem z pasem kordonowym. Znajdują się tu drzwi i dwa okna, a na poddaszu kolejne dwa okna. Wejście poprzedza niski przybudówek. Elewacja wschodnia ma układ osiowy, wnękowy, z dwoma oknami na piętrze. Elewacja północna została podzielona gzymsami, zawiera blendę i jedno okno, wyżej – dwa okna. W elewacjach północnej i południowej przybudówki znajduje się po jednym oknie.

[FOTORELACJA]5522[/FOTORELACJA]

Dawna stodoła polna obecnie pełni funkcję magazynu zbożowego

Obiekt gospodarczy położony w południowo-wschodniej części Kruszwicy został wzniesiony około 1920 roku na zlecenie Leopolda Busse, ówczesnego właściciela majątku. Zarówno projektant, jak i wykonawcy budynku pozostają nieznani. Współcześnie obiekt należy do „GS SCh” w Kruszwicy i został zaadaptowany na magazyn zbożowy.

Pierwotnie budynek miał charakter przejazdowy, zlokalizowany na pięciu osiach z centralnie umieszczonymi wrotami dwuskrzydłowymi. Obiekt był jednoprzestrzenny, bez wewnętrznego podziału funkcjonalnego.

Budynek znajduje się około 800 metrów na południowy wschód od dawnego podwórza gospodarczego majątku, wzdłuż drogi wylotowej w kierunku Radziejowa (ul. Radziejowska), stanowiącej przedłużenie ulicy Sosz Radziejowskiej. Ustawiony kalenicowo na osi północ–południe, z lekkim odchyleniem względem osi, równolegle do szosy, od której dzieli go około 25 metrów. Teren wokół obiektu jest wybetonowany, z zachowanymi fragmentami ogrodzenia z siatki i zadrzewieniem liściastym. Za budynkiem, po stronie zachodniej, znajduje się posesja prywatna.

Fundamenty wykonano z nieobrobionego kamienia polnego i cegły wypalanej, spoinowanej zaprawą wapienną. Ściany powstały w układzie wozówkowym z zastosowaniem zaprawy cementowo–wapienno–piaskowej. Wnętrza są tynkowane i bielone. Grubość murów sięga około 45 cm. Otwory drzwiowe zostały zamurowane cegłą pełną.

Więźba dachowa kleszczowo–płatwowa oparta jest na kozłowym stolcu podwójnym oraz zawieszonym stolcu pojedynczym. Dach pokryto papą ułożoną na deskowaniu.

Posadzki wykonano z betonu, wylewanego na warstwę kamieni polnych. Otwory drzwiowe główne stanowią wrota dwuskrzydłowe bez drzwi, z deskowo–listwowo–zastrzałowymi skrzydłami obitymi blachą stalową, osadzone na zawiasach pasowych. Boczne drzwi są jednoskrzydłowe, przeszklone, z ościeżnicami deskowymi. Wewnątrz znajdują się drzwi podwójne, z których jedno skrzydło wykonano z listew.

Stolarka okienna to okna czterodziałowe, dwuposiomowe, dwudzielne, szklone na kit w szczeblinach pojedynczych, wykonane w systemie skrzynkowym. Występuje krzyż okienny właściwy oraz ślemienie. Obecne są także okna krosnowe, zdwojone i czteropołowe. Okna mają formę prostokątną i kwadratową, a stolarka pomalowana jest na kolor żółty.

Obiekt wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta. Przejazd zlokalizowano na osi środkowej. W południowo-wschodnim narożniku wnętrza wydzielono niewielkie pomieszczenie, przedzielone dodatkowo na dwie budki oraz część socjalną.

Budynek jest niepodpiwniczony, jednokondygnacyjny, z niskim dachem dwuspadowym, o szerokim froncie. Elewacja wschodnia ma charakter asymetryczny, z zamurowanymi otworami drzwiowymi, trzema wejściami i dziewięcioma oknami. Elewacja zachodnia jest symetryczna, z oknem i szerokimi wrotami w osi środkowej. Elewacje północna i południowa, będące szczytowymi, zawierają po dwa okna każda.

We wnętrzu brak elementów zabytkowego wyposażenia. Budynek wyposażony jest w instalacje elektryczną, wodną, kanalizacyjną oraz piorunochronową.

na podstawie archiwum Jerzy Nowiński/dokumentacja

[ZT]43975[/ZT]

[ZT]43971[/ZT]
[ZT]42713[/ZT]  
[ZT]42283[/ZT]  
[ZT]42093[/ZT]  
[ZT]42082[/ZT]  
[ZT]41890[/ZT]  
[ZT]41872[/ZT]  
[ZT]41687[/ZT]  
[ZT]41529[/ZT]  
[ZT]41502[/ZT]  
[ZT]41264[/ZT]  
[ZT]41243[/ZT]  
[ZT]41066[/ZT]  
[ZT]41059[/ZT]  
[ZT]40905[/ZT]  
[ZT]40887[/ZT]  
[ZT]40706[/ZT]  
[ZT]40686[/ZT]  
[ZT]40488[/ZT]  
[ZT]40470[/ZT]  
[ZT]40285[/ZT]  
[ZT]40278[/ZT]  
[ZT]40114[/ZT]  
[ZT]40061[/ZT]  
[ZT]39894[/ZT]