W rozdartej między zaborców polskiej wsi odpowiedzią na ucisk i wynaradawianie stały się wszelkiego rodzaju organizacje. Nie mogły jednak one działać legalnie. Wszelka aktywność, patrząc na nią z dzisiejszego punktu widzenia, którą możemy nazywać mianem obywatelskiej kończyła się licznymi karami lub wymuszonymi emigracjami.
W obliczu takiego procesu zapoczątkowanego przez zaborców na ziemiach polskich stały się organizację włościańskie poniekąd sterowane przez bogatych ziemiach, pisarzy, poetów a nawet księży w parafiach wiejskich. Genezę powstania takich organizacji pokładano bowiem w większym pomyślę odbudowy kraju.
 |
| Kółko Włościanek w Kościeszkach |
Bez włączenia do tej koncepcji włościan realizacja głoszonych haseł wolnościowych nie byłaby łatwa, a w przypadku uzyskania niepodległości w zasadzie niemożliwa do utrzymania kraju.
Koło Ostrowo nad Gopłem
Pierwowzór kółek rolniczych powstał na Pomorzu Środkowym. Szybko jednak jako forma rolniczej aktywności przeniósł się do Wielkopolski i na Kujawy Zachodnie. Tu zwłaszcza rozrósł się w obszarach dawnych powiatów inowrocławskiego i strzelińskiego, który do roku 1886 nosił nazwę jedynie powiatu inowrocławskiego.
Koło w Witowicach
Trzeba pamiętać, że gwałtowny rozwój kółek rolniczych czy też włościańskich wiąże się z ciekawą koncepcją rozwoju ludności obszarów wiejskich.
W nadgoplańskich organizacjach wiejskich rolnicy podnosili swoje kwalifikacje poprzez wzajemne ocenianie czy zwiedzanie gospodarstw rolnych, nad którymi choćby prowadzono ożywione dyskusje.
Drugim ważnym obok Pomorza ośrodkiem dla powstałych kółek włościańskich stała się od połowy XIX wieku Wielkopolska. Tu jako pierwsze powstały Koła Rolnicze w Dolsku w 1866 roku, a także w Sobótce w 1862.
Oba przykłady symbolizuje wspomniana aktywność parafialna. To bowiem dzięki księżom koła te miały zapewniony rozwój i aktywność, a jednego z wielkich działaczy ks. Piotra Wawrzyniaka ujęto w książce i filmie pt. Najdłuższa wojna współczesnej Europy.
Dziś trudno powiedzieć, który z obszarów był w stanie bardziej oddziaływać na Kujawy Zachodnie w zakresie rozszerzania i promowania tego sposobu aktywności ludności wiejskiej. Można przypuszczać, że bliskość Kujaw z Wielkopolską oparta po części na wspólnej kulturze regionalnej była w tej sprawie bardziej widoczna, aniżeli kontakty z Pomorzem.
Na obszarze Kujaw Zachodnich dość silnie zaangażowany został obszar nadgoplański. Mowa tu o dzisiejszej Gminie Kruszwica i Inowrocław. Mnogość organizacji także w wielu mniejszych miejscowościach może zaskakiwać.
Część z nich co wydaje się oczywiste czasem upadało z braku niekiedy energiczniejszych zarządów jednak idea przetrwała okres najtrudniejszy a nawet odniosła swoiste zwycięstwo. Liczebnie przebiło liczbę 300 Kółek Rolniczych na obszarach regionów kujawskiego i poznańskiego.
Taka liczba musiała zostać jednak administracyjnie scentralizowana zwłaszcza w okresie międzywojennym. Kółka Rolnicze z powiatu inowrocławskiego w roku 1929 tworzyły Stowarzyszenie pod nazwą Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych. Organizacja opierała się na statucie, a jej pośrednim organem stała się Rada Powiatowa w skład, której wchodzili chociażby Hr. Poniński Edward z Piotrkowice prezes powiatowy, Zabłocki Mieczysław jego zastępca z Walentynowa, Błociszewski z Inowrocławia z Szkoły Rolniczej.
Organizacja posiadała również powiatowego sekretarza, którym w latach 30-tych został Jan Chwalisz z Inowrocławia. Władysław Harenda z Szadłowic, a także Leon Barczak z miejscowości Murzynno, Ignacy Filipak z Ośniszczewka, Jan Batok z Sielec wszyscy jako członkowie rady.
W samym powiecie liczba kółek rolniczych w latach 20-tych wynosiła 23 organizacje, które skupiały w sobie 1112 członków.
Prym wiodło kółko w miejscowości Szadłowicach Do organizacji według źródeł uczestniczyło 98 członków choć liczne pozostawały m.in. koła w Parchaniu (92 członków), Inowrocławiu (98 członków) a także w Szymborzu i Łojewie (65 członków).
Imponująca jest aktywność rolnicza w zakresie dalszego rozwoju kółek. W samym roku 1929 udało się wygłosić 160 referatów dzięki urzędnikom m.in. Wielkopolskiej Izby Rolniczej. To nie jedyne pomysły kółek rolniczych w powiecie inowrocławskim, które przynosiły rozwój oświaty na obszarach wiejskich.
Przy kołach działały bowiem biblioteczki. Tylko w sześciu takich miejscach zgromadzono 552 dzieła, a otwartą wypożyczalnie książek otworzono przy sekretariacie. Na szczególne podkreślenie zasługuje bezpłatna porada jaką członkowie kółek rolniczych otrzymywali w sekretariacie w sprawach podatkowych, kredytowych, a także ubezpieczeniowych i prawnych. Tam gdzie można było rolnikom również pomagano.
W samym roku 1928 zaangażowani w koła rolnicze otrzymywali częściowo oryginalne, częściowo pierwszego odsiewu zboże siewne, które udało się nabyć przez Komisję Rolną Wydziału Powiatowego w Inowrocławiu.
Znane włościanki z Janikowa i Pakości, a także Strzelna
Z Janikowa Dembińska Teresa (z domu Ostaszewska) urodziła się 18 września 1882 roku we Włocławku. Była córką Antoniego i Teresy (z domu Gołkowska). Wyszła za mąż za Teodora Dembińskiego, ziemianina, członka Związku Ziemian na powiat inowrocławsko-strzeliński. Zamieszkała wraz z mężem w Janikowie. W okresie międzywojennym była prezeską Kółka Włościanek Janikowo-Sielec i członkinią wicepatronu kółek włościanek na powiat inowrocławski. Organizowała kursy szycia, robót ręcznych, hodowli drobiu, zapraw oraz urządzała wieczorki taneczne. Zmarła 13 czerwca 1949 roku w Poznaniu.
Mrówczyńska Irena urodziła się 27 lipca 1908 roku w Strzelnie. Była córką Pawła i Anny (z domu Markiewicz). Ukończyła Szkołę Wydziałową w Inowrocławiu. W latach międzywojennych mieszkała w Kościelcu. Należała do współzałożycielek Kółka Włościanek w Kościelcu. Przez wiele lat pełniła funkcję sekretarki tej organizacji. Była również przodowniczą żeńskiego Zespołu Przysposobienia Rolniczego. Po II woknie światowej pracowała w Zakładach Roszarniczych w Pakości, a później w Spółdzielni Mleczarskiej w Inowrocławiu.
[ZT]1518[/ZT]
0
0
0
0
0
0
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz