• Zapraszamy do nowego cyklu materiałów w naszym portalu informacyjnym. W każdą sobotę oraz środę publikować będziemy zabytki z terenów wiejskich Gminy Kruszwica.

• Trzecia część to obiecany Pałac w Sukowach. Obiekt został wybudowany w XIX wieku.

• Przybliżamy dokumentację opracowaną w latach 80. XX wieku. Na uwagę zasługują zdjęcia P. Makaruka z 1984 roku. W kolejnej części skupimy się na zespole folwarcznym. 

Wybudowany w Sukowach (wcześniej także Solcow, Sulkow - 1357) pałac należał do Józefa Leclercq’a. Ważne odnotowania jest to, że powstał w miejscu wcześniejszego dworcu, który został zniszczony w wyniku pożaru. W latach 1915-1920 dwór został przebudowany w stylu nowego baroku. Do 1928 roku właścicielem był wspomniany Leclercq, później jego żona Luize do roku 1945. Od 1946 roku właścicielem dworu został Państwowy Fundusz Ziemi, a od 1974 obiekt został własnością Urzędu Miasta w Kruszwicy. Wtedy też przeprowadzono tzw. remont kapitalny.

Z adnotacji urzędników wynika, że Urząd Miasta nie posiadał większej dokumentacji dotyczącej dworu. W 1984 roku zanotowano, że kubatura obiektu wynosi 3619m3, a powierzchnia użytkowa przeznaczona na mieszkania i Klub Rolnika 1034 m2.

[FOTORELACJA]5152[/FOTORELACJA]

Kalendarium Pałacu w Sukowach

1357 r. – Pierwsza wzmianka o wsi Sukowy (wówczas Solcow/Sulkow), właścicielami byli Mikołaj i Władysław z wsi Sukowy.

1859 r. – Władislaus von Zawadzki staje się właścicielem majątku. Powstaje pierwszy dwór/pałac oraz zabudowania gospodarcze.

1865 r. – W dokumentach odnotowano istnienie pałacu, budynków gospodarczych, spichrza, kuźni i innych zabudowań.

Koniec XIX w. – Pierwszy dwór w Sukowach zostaje spalony.

1890 r. – Sukowy kupuje Józef Leclercq od Augusty von Pelet-Narbonne za 500 tys. marek.

1915–1920 r. – Józef Leclercq buduje obecny pałac w stylu nowego baroku. Powstają też dwie oficyny (obecnie remiza strażacka i dom mieszkalny).

1920 r. – Józef Leclercq przekazuje 100 tys. marek na cele filantropijne dla powiatu strzeleńskiego.

4 maja 1928 r. – Śmierć Józefa Leclercq’a w Merano (Włochy); majątek przejmuje jego żona Luiza.

1942 r. – Po śmierci Luizy Leclercq majątkiem zarządza ich córka Małgorzata.

1945 r. – Małgorzata opuszcza Polskę po zakończeniu II wojny światowej.

1946 r. – Majątek przejmuje Skarb Państwa. Pałac zostaje przekształcony na mieszkania komunalne.

Obecnie – Pałac i park są własnością Gminy Kruszwica. Park dostępny jest do zwiedzania, pałac można podziwiać z zewnątrz.

Pałac w Sukowach według dokumentacji z lat 80. XX wieku

W latach 80. XX wieku pałac w Sukowach, położony w gminie Kruszwica, około 1,5 km na zachód od drogi z Folanowic do Skulska, prezentował się jako duży obiekt z wyraźnymi śladami zaniedbania i uszkodzeń, choć zachowujący jeszcze cechy swojej pierwotnej formy architektonicznej.

Budynek był usytuowany w centrum dawnego folwarku. Od północy i zachodu otaczał go park, natomiast od południa graniczył z zabudowaniami gospodarczymi.

Bryła budynku posadowiona była na niewielkiej podmurówce. Składała się z dwukondygnacyjnej części środkowej z mieszkalnym poddaszem, nakrytej dachem mansardowym, oraz dwóch skrzydeł jednokondygnacyjnych również z mieszkalnymi poddaszami i dachami mansardowymi. Dachy były pokryte dachówką karpiówką ułożoną w rybią łuskę.

Stan techniczny:

• Fundamenty wykonane z cegły i otynkowane, były w stanie dobrym.
• Ściany zewnętrzne z cegły, otynkowane, zachowane dobrze, jednak z licznymi uszkodzeniami tynków.
• Ściany wewnętrzne tynkowane i malowane były w stanie złym: tynki odpadały, odsłaniając ceglane mury, na których widoczne były pęknięcia.
• Stropy drewniane zachowane były źle: belki stropowe były przegniłe, podłogi dziurawe i uginały się.
• Więźba dachowa o konstrukcji krokwiowo-jętkowej była w złym stanie, z przegniłymi końcówkami belek.
• Połacie dachowe pokryte dachówką ceramiczną były miejscami nieszczelne, przepuszczały wodę opadową.
• Wyposażenie: w hallu na parterze znajdowała się bardzo zniszczona posadzka marmurowa.
• Instalacje: elektryczna zachowana była dobrze, natomiast ogrzewanie zapewniały piece.

Elementy architektoniczne:

• Część parteru od wyższej kondygnacji oddzielał profilowany gzyms.
• Dookoła budynku, pod okapem dachu, przebiegał dodatkowy profilowany gzyms.
• Wszystkie okna były prostokątne. Na parterze ujęte były w tynkowe opaski.
• Stolarki okienne były czterodzielne, a w wystawkach dwudzielne.

Fasada wschodnia:

• Jedenastoosiowa, z wejściem do dworu poprzedzonym czterokolumnowym portykiem.
• Środkowa część korpusu wyróżniała się trójosiową wystawką okienną zamkniętą profilowaną, półpełną archiwoltą.
• W tympanonie umieszczony był okulus ze stolarką dwudzielną i czteropodziałową.
• Szczyt był otynkowany i zdobiony ornamentem roślinnym w stylu nowego baroku.
• W połaci dachu znajdowały się wystawki okienne w układzie biforyjnym, zwieńczone odcinkowymi szczycikami.
• Na I piętrze znajdował się taras ze współczesną balustradą z metalowych prętów.

Elewacja tylna (zachodnia):

• Dwukondygnacyjna z mieszkalnym poddaszem, jedenastoosiowa.
• Wejście umieszczone było na osi, poprzedzone prostokątną werandą artykułowaną pilastrami.
• Na piętrze znajdował się taras z metalową balustradą ozdobioną ornamentem z esownic.
• W połaci dachu rozmieszczono wystawki okienne z gzymsikami zakończonymi odcinkowo.

Elewacja północna:

• Jednokondygnacyjna z mieszkalnym poddaszem, dwuosiowa.
• W połaci dachu znajdowała się dwuosiowa wystawka z wolutami wyrobionymi w tynku, zamknięta półpełną, profilowaną archiwoltą.
• W tympanonie wystawki umieszczony był okulus ze stolarką dwudzielną i czteropodziałową.
• Na parterze, w skrajnej osi wschodniej, umieszczono współczesne drzwi, poprzedzone betonowym podestem z metalową balustradą.

Elewacja południowa:

• Jednokondygnacyjna z mieszkalnym poddaszem.
• Poprzedzona była kwadratowym jednoosiowym gankiem.
• W połaci dachu znajdowała się dwuosiowa wystawka ozdobiona wolutami, zamknięta półpełną, profilowaną archiwoltą.
• W tympanonie znajdował się okulus ze stolarką dwudzielną i ośmiopodziałową.
• Nad gankiem znajdował się taras z metalową, współczesną balustradą.
• Od strony zachodniej przy ganku prowadziły trzy stopnie do wnętrza.

Wnętrze:

• Wnętrze dworu miało układ dwutraktowy w części północnej oraz dwu- i półtraktowy w części południowej.
• Komunikację zapewniały dwie klatki schodowe:
• główna w południowym narożniku traktu przedniego ze schodami jednobiegowymi ze skrętem i współczesną metalową balustradą;
• boczna w części południowej traktu tylnego, z zachowaną drewnianą balustradą i słupkiem.
• Podziały wtórne (ścianki działowe) nie zacierały czytelności pierwotnego układu wnętrz.
• W skrzydle południowym na parterze funkcjonował Klub Rolnika.

Stan zachowania wnętrz:

• We wnętrzu nie zachowały się stolarki drzwiowe.
• Częściowo zachowały się stolarki okienne w części mieszkalnej poddasza od strony wschodniej.
• Podłogi w większości pomieszczeń wykonane były z desek.
• W hallu na parterze znajdowała się marmurowa posadzka, bardzo zniszczona.
• W hallu na piętrze podłoga ułożona była z klepkowego parkietu.
• Sufit hallu na piętrze był podzielony drewnianymi belkami w formie kasetonów.

Więźba dachowa:

• W części centralnej zachowała się więźba dachowa drewniana krokwiowo-jętkowa z okresu budowy.
• W pozostałych częściach została ona wymieniona.

Instalacje:

W budynku funkcjonowała instalacja elektryczna (zachowana dobrze) oraz ogrzewanie piecowe.

Autorzy opracowania:

• Maria Grzęska-Janiak (opracowanie tekstu, data: 15 grudnia 1984 r.)
• P. Makaruk (autor zdjęć, wykonanych w październiku 1984 r.)

Źródła wykorzystane w dokumentacji:

Księga Wieczysta Sukowy, Tom 1 (Inowrocław)

[ZT]41622[/ZT]

[ZT]41230[/ZT]

[ZT]41687[/ZT]