• Zapraszamy do nowego cyklu materiałów w naszym portalu informacyjnym. W każdą sobotę oraz środę publikować będziemy zabytki z terenów wiejskich Gminy Kruszwica.

• W II części zapraszamy na obcowanie z "Wiejskim Dziedzictwem" do Lachmirowic, a dokładnie pałacu dworskiego z 1866 roku.

• Zdjęcia do dokumentacji w 1984 roku wykonał P. Makaruk dla PKZ Toruń w czasie gdy obiekt należał do Stacji Hodowli Roślin-Polanowice Gospodarstwo Lachmirowice.

Pałac wybudowany w 1866 r. przez Maksymiliana Hünscha, ówczesnego właściciela dóbr. Autor projektu nieznany. W 1876 r. dobudowano przybudówkę od południa. Z początkiem XX w. pałac był przebudowany, wtedy najprawdopodobniej dobudowano ganek od strony wschodniej. Ostatnim właścicielem pałacu był Karol Gustaw Hünsch w latach 1936–1939. W latach 1946–1948 pałac był własnością PGR-u. Od 1949 roku właścicielem pałacu została Stacja Hodowli Roślin w Polanowicach, Gospodarstwo w Lachmirowicach.

[FOTORELACJA]5143[/FOTORELACJA]

[ZT]41230[/ZT]

Pałac od 1946 roku był własnością PGR, który nie prowadził żadnych remontów, prócz pobieżnego malowania ścian wewnętrznych. Od 1949 r. jest własnością SHR w Polanowicach, która przeprowadziła adaptację pałacu na mieszkania dla pracowników, nie ingerując w układ przestrzenny obiektu.

Z tego okresu SHR jak i WKZ w Bydgoszczy nie posiada żadnej dokumentacji. Późniejsze prace remontowe ograniczały się do remontów bieżących, dokumentacji brak. Wykonawcą remontów były ekipy remontowe SHR.

Najpilniejsze postulaty konserwatorskie w tamtym okresie:

• Założyć instalację wod.-kan.
• Odświeżyć elewacje przez położenie nowych tynków.

Kalendarium Lachmirowic i pałacu

1271 – Pierwsza wzmianka o Lachmirowicach (w formie Lakmirowice) w testamencie komesa Lękomira z 15 stycznia.
XIV/XV w. – Wieś staje się własnością królewską, wchodzi w skład starostwa kruszwickiego.
1480 – Właścicielem Lachmirowic jest Jan Siemieński.
1676 – Właścicielką wsi jest Prusinowska; pobliski Łęg należy do Tomasza Koteckiego.
1678 – Piotr Golemowski i Wiktoria Dembińska cedują prawa do Lachmirowic swojej córce Katarzynie, żonie Andrzeja Jarnowskiego z Wielkiego Jarnowa.
XVII w. – Wieś przechodzi w ręce Mierosławskich.
XVIII w. – Właścicielami zostają Markowscy herbu Szeliga oraz Augustyn Szygowski, starosta kruszwicki.
Po 1795 – Po III rozbiorze Polski dobra przechodzą w ręce niemieckie (m.in. Lohwennefeldowie, Jarochowski, Wichlińscy).
1857 – Pojawia się rodzina Hinsch (Hünsch); pierwszym właścicielem jest Gustaw Hinsch.
1866 – Dla Maksymiliana Hinscha, syna Gustawa, wzniesiono pałac.
Lata 70. i koniec XIX w. – Przebudowa pałacu.
1885 – Wieś jako dominium liczy ok. 1420 mórg, w tym folwark Alsen (Łęg).
1892 – Adolf Gustaw Hinsch żeni się z Henriettą Elizą Franke z Gądecza.
Początek XX w. – Prawdopodobnie przymusowa parcelacja gruntów majątku.
1908–1937 – Maksymilian Hinsch prowadzi działalność ornitologiczną, tworzy rezerwat ptaków.
1919 – Otto Tumm, autor pracy naukowej o ptakach z Gopła, kieruje Muzeum im. Paula von Hindenburga w Poznaniu.
1926 – Majątek pod zarządem Hinscha ma 329,58 ha (w tym 190 ha ziemi uprawnej i 100 ha wód).
1930–1939 – Karol Gustaw Hinsch, syn Maxa, zarządza majątkiem i kieruje oddziałem JDP w Strzelnie.
Sierpień 1939 – Karol wyjeżdża do Niemiec, we wrześniu wraca jako żołnierz SS.
1939–1945 – Wieś nosi niemiecką nazwę Möwenhof (potocznie: Hinschfelde).
1945 – Majątek przejęty przez Skarb Państwa Polskiego.
1949 – Użytkownikiem zostaje Stacja Hodowli Roślin w Polanowicach (PGR).
Lata 90. XX w. – Obiekt przechodzi w ręce prywatne.

Opis architektoniczny pałacu w Lachmirowicach w latach 80. XX wieku

Wieś Lachmirowice leży w gminie Kruszwica w dawnym powiecie inowrocławskim. Położona jest ok. 0,5 km na wschód od drogi prowadzącej z Polanowic do Skulskа. Pałac usytuowany jest pośrodku zabudowań gospodarczych tworzących kwadrat, w jego płd.-wsch. narożniku. Bryła budynku posadowiona na wysokim cokole, dwukondygnacyjna z centralnym ryzalitem i poprzedzającym go podjazdem, podpiwniczona. Od południa do pałacu przylega prostokątna, dwukondygnacyjna, niepodpiwniczona dobudówka.

Pałac nakryty dachem czterospadowym/spłaszczonym/pokrytym papą. Dobudówka przykryta dachem płaskim, pokrytym papą. Pałac założony na rzucie wydłużonego prostokąta. Trójtraktowy po osi podłużnej, półtraktowy po osiach poprzecznej. Podziały wtórne nie zacierają układu pierwotnego. Dobudówka jednotraktowa z sienią od północy.

Reprezentacyjna klatka schodowa usytuowana w trakcie przednim. Elewacja frontowa od zach. jest podzielona na 6 płytkich ryzalitów z podjazdem na trzy części, 12-osiowa. Ryzalit 3 osiowy zwieńczony trójkątnym, profilowanym tympanonem leżącym na gzymsie i ozdobiony okulem. Podjazd wsparty na dwóch pseudodoryckich kolumnach, podtrzymujących balkon z metalową balustradą. Nad oknami parteru i piętra znajdują się prostokątne płyciny i pseudodoryckie kolumienki przekrywane postumentami. Pomiędzy osiami ryzalitu centralnego zajmuje 3 osie zamknięte otworami z żeliwną kratą.

Na piętrze ryzalitu osie okienne oddzielone płaskimi pilastrami z głowicą. Powyżej gładkie płyciny wykończone tynkiem. Ryzalit flankowany jednoosiowymi wykuszami na parterze. Druga oś parteru stanowi okno umieszczone w ścianie czołowej. Kompozycja elewacji zamknięta profilowanym gzymsem okapowym. Podziały horyzontalne wyznaczają profilowane gzymsy międzykondygnacyjne obiegające budynek dookoła na równej wysokości. Słodkim podziałem horyzontalnym parteru jest płaskie boniowanie wyrobione w gładkim tynku. Pozostałe osie fasady posiadają zróżnicowane wykroje. Na parterze prostokątne w tynkowych, profilowanych opaskach z podokiennikami, na piętrze prostokątne zamknięte odcinkowo z klinczem, w tynkowych opaskach z uszakami i podokiennikami. Dobudówka od południa jest 5 osiowa z drugą osią od strony południowej ślepą na piętrze i na parterze.

Na parterze otwory zamknięte odcinkowo. Wszystkie okna w płaskich, tynkowych opaskach. Otwór drzwiowy na osi płn. wtórny. Elewacja ogrodowa jest 8 osiowa z trójosiowym ryzalitem, podjazdem na osi z gładkim trójkątnym tympanonem. Do ryzalitu od płn. przylega ganek poprzedzony schodami, wsparty na 2 kolumnach dźwigających balkon. Okna odcinkowo zamknięte w tynkowych opaskach. Balustrada balkonowa drewniana przerywana uszakami z profilowaną poręczą. Wykusz z ażurową balustradą drewnianą od wsch. z dachem 2 spadowym i zaokrąglonymi narożnikami. Gzymsy międzykondygnacyjne i okapowy identyczne z fasadą frontową. Wnętrza: w sieni podłoga z płytek cementowych. W hallu kasetonowy strop sztukatorski z dekoracją rozetkową. Schody dwubiegowe drewniane z drewnianą balustradą. Biegi schodowe, podest i poręcze drewniane. Balustrada ażurowa z ozdobnie profilowaną poręczą. Stolarka drzwiowa zachowana na piętrze. Stolarka okienna częściowo zachowana, częściowo wymieniona. Na parterze po stronie południowej w mieszkaniu w trakcie przednim zachował się ozdobny kaflowy piec. Więźba dachowa drewniana krokwiowo-jętkowa ze stolcami. Piwnice wysokie ze sklepieniami odcinkowymi na gurtach. Instalacja elektryczna, ogrzewanie piecowe.

Stan techniczny budynku w 1894 roku

• Fundamenty wykonane z kamienia polnego – stan zachowania dobry.
• Ściany zewnętrzne wykonane z cegły, otynkowane – stan zachowania dobry, zniszczone tynki.
• Ściany wewnętrzne tynkowane, malowane – stan zachowania dobry.
• Sklepienia nad piwnicami odcinkowe na gurtach – stan zachowania dobry.
• Stropy drewniane, w hallu kasetonowy – stan zachowania dobry.
• Więźba dachowa drewniana krokwiowo-jętkowa – stan zachowania dobry.
• Połacie dachowe kryte papą i smołowane – stan zachowania dobry.

Wyposażenie: strop kasetonowy – zachowany dobrze, kominek w hallu – zachowany dobrze, nieużytkowany, piec kaflowy na parterze – zachowany bardzo dobrze, nowe drzwiczki żeliwne.

Instalacje: elektryczna – zachowana dobrze.

Twórcy

P. Makaruk zdjęcia
M. Grzęska-Janiak Dokumentacja ewidencyjna/maszynopis z 1984 roku

[ALERT]1745429174881[/ALERT]

[DAWNY]1745429179016[/DAWNY]

[ONNETWORK_VIDEO_ID]10[/ONNETWORK_VIDEO_ID]

[DW]41617[/DW]

[ZT]41554[/ZT]